گزارش تصویری/ خرید شب یلدا در اردبیل

گزارش تصویری/ خرید شب یلدا در اردبیل

اردبیل خبرگزاری مهر : شب یلدا آخرین شب آذر ماه، درازترین شب سال است
مردم برای به خاطراین شب وگذراندن آن در کنار خانواده شان به خرید آجیل ومیوه می پردازند.

وحید مقدم

خبر انتشار کتاب تاریخ شهر و شهرداران نمین در خبرگزاری کتاب

«تاریخ شهر و شهرداران نمین» منتشر می‌شود
مدیر مسوول نشر «محقق اردبیلی» از انتشار کتاب «تاریخ شهر و شهرداران نمین» در روزهای آینده خبر داد.


عزیز احدی اردی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: کتاب «تاریخ شهر و شهرداران نمین» اثر مشترک شبنم احمدی و محمود محمد هدایتی محسوب می‌شود که درباره مباحث فرهنگ، وضعیت تاریخی، خانه‌ها و اماکن قدیمی‌شهرداران شهرستان نمین به رشته تحریر درآورده شده است.

وی ادامه داد: مولفان در این نوشتار علاوه بر اشاره به اماکن متبرکه نمین، به مراسم‌های مختلف آیینی و مذهبی، صنایع دستی و سیر تاریخی آموزش و پرورش این منطقه پرداخته‌اند.

مدیرمسوول نشر «محقق اردبیلی» بیان کرد: کتاب «تاریخ شهر و شهرداران نمین» کاری پژوهشی درباره دوره‌های دموکرات‌ها، کتاب‌های تاریخی، روستاهای نمین و شهرداران نمینی است. در این اثر پیشنه‌ای از نخستین شهرداران نمین، اعضای شورای شهر نمین و اقداماتشان بیان شده است.
 وی گفت: نخستین چاپ کتاب «تاریخ شهر و شهرداران نمین» با شمارگان یک هزار نسخه، ۲۴۰ صفحه و به بهای ۱۰۰ هزار ریال تا پایان آذرماه از سوی نشر «محقق اردبیلی» روانه بازار کتاب خواهد شد.

خبر انتشار کتاب کلاسر در گذر زمان در خبرگزاری کتاب

اهمیت پژوهش در تاریخ محلی وخبر انتشار کتاب کلاسر در گذر زمان در خبرگزاری کتاب
از جمله گرایش های تاریخ نویسی نگارش تواریخ محلی است آن گونه که از منابع بر می آید تاریخ نگاری محلی در دورة میانه در ایران رایج بوده است. این تاریخ‌ها از ظهور و فروپاشی امپراتوریهای بزرگ الهام می گرفت و احتمالاً واکنشی علیه تمرکزگرایی سلسله های بزرگ بود. انگیزة اصلی مورخانی که به تاریخ محلی می پرداختند، کسب افتخار برای منطقة خود و اعتقاد به این بود که رویدادهای سرزمینشان شایستة ضبط در تاریخ است. تاریخ نگاری محلی در ایران در سده های نخستین اسلامی به عربی و از اواخر سدة پنجم به فارسی نوشته می شد. ‏
تاریخهای محلی بیش از تاریخهای عمومی به بررسی شخصیتها و تشکیلات اداری و اجتماعی می پردازد. تقریباً همة تواریخ محلی با توصیف جغرافیای منطقه و تأثیر آن بر تاریخ منطقه ادامه می یابد. در بیشتر این آثار به رویدادهای مهمی که به بنیان شهر یا شهرهای منطقه انجامیده، پرداخته شده است. ‏
از کارهای ارزنده در منطقه استان اردبیل تالیف کتاب ((کلاسر در گذر زمان ))توسط دوستمان آقای محمد اصغری کلاسر می باشد .
مدیرمسوول نشر «محقق اردبیلی» در استان اردبیل از انتشار کتاب مستند و تاریخی «کلاسَر در گذر زمان» اثر محمد اصغری کلاسر خبر داد._

عزیز احدی اردی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: این اثر برای نخستین بار به شخصیت، نژاد و زندگانی ساکنان و خصوصیات منطقه تاریخی و باستانی کلاسر دشت مغان در اردبیل پرداخته است. 

وی ادامه داد: محتوای کتاب «کلاسر در گذر زمان» با استناد به مدارک تاریخی به قبایل مختلف، صنایع دستی، مبارزات تاریخی ساکنان این منطقه، پوشش‌های زنان و مردان این منطقه و قبایل شاهسون توجه دارد.

مدیرمسوول نشر «محقق اردبیلی» عنوان کرد: همچنین این کتاب به معرفی مباحث گوناگون نظیر مبارزان کلاسر در طول تاریخ،‌ صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم و دهره(وسیله‌ای برای برش ساقه نخود و لوبیا)، مواد غذایی اهالی این منطقه جغرافیایی و انواع نان مورد مصرف آنان می‌پردازد.

احدی اردی گفت: نخستین چاپ کتاب «کلاسر در گذر زمان» با شمارگان 1000 نسخه،‌ 398 صفحه و بهای 150 هزار ريال در روزهای آینده از سوی نشر «محقق اردبیلی» استان اردبیل منتشر خواهد شد.

ثبت تار ایرانی به‌نام آذربایجان جعل تاریخی است

ثبت تار ایرانی به‌نام آذربایجان جعل تاریخی است/

ساز تار در حالی در فهرست میراث ناملموس بشری یونسکو به نام کشور آذربایجان به ثبت جهانی رسید که به گفته معاون میراث فرهنگی کشور، در این اجلاس «یداله پرمون»، مدیر مرکز منطقه‌ای میراث معنوی یونسکو در آسیای مرکزی و غربی و «محمدحسن طالبیان»، مدیر دفتر تدوین پرونده‌های ثبت جهانی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران بودند.


ثبت تار ایرانی به‌نام آذربایجان جعل تاریخی است/ نامه اعتراضی به وزیر ارشاد

داریوش پیرنیاکان سخنگوی خانه موسیقی با اعتراض نسبت به ثبت ساز تار در فهرست میراث معنوی کشور آذربایجان در یونسکو، مسئولان میراث فرهنگی کشورمان را که در آن اجلاس حضور داشتند مقصر دانسته و از ارسال قریب‌الوقوع نامه اعتراضی خانه موسیقی به وزیر ارشاد خبر داد.

داریوش پیرنیاکان سخنگوی خانه موسیقی با بیان این مطلب با اشاره به تصمیم‌گیری هیات مدیره خانه موسیقی درباره ثبت ساز تار در فهرست میراث فرهنگی کشور آذربایجان در یونسکو به خبرنگار مهر، گفت: درباره چگونگی رخ دادن این اتفاق با نماینده پیشین ایران در یونسکو تماس گرفتیم و او تاکید کرد که نماینده فعلی ایران در یونسکو باید نسبت به این ثبت اعتراض می‌کرده است.

اگر "تار" ترکی است چرا از مقام‌های موسیقی ایران استفاده می‌کنند؟

وی در ادامه افزود: به دلیل سهل‌انگاری نماینده فعال ایران در یونسکو تصمیم گرفتیم با واحد روابط عمومی میراث فرهنگی این مسئله را بررسی کنیم و مراتب پیگیری را نیز به جا آورده‌ایم.

پیرنیاکان در ادامه با شرح تاریخچه ساز تار در کشور آذربایجان گفت: ثبت تار به عنوان ساز آذربایجان نخستین پدیده‌ای نیست که آنها به دروغ به خود نسبت داده‌اند. براساس مستندات تاریخی نام جمهوری آذربایجان هم جعلی است، به این معنا که وقتی قفقاز در زمان فتحعلی شاه در جنگ‌های عباس میرزا براساس دو قرارداد گلستان و ترکمانچای از ایران جدا شد، نام این مناطق "آلبانیای" بود و بعد به "اران" تبدیل شد.

سخنگوی خانه موسیقی در ادامه افزود: نام این کشور از انقلاب اکتبر سال 1917 روسیه و در زمان حکومت احمدشاه به جمهوری آذربایجان تبدیل شد. آنها رفته رفته فرهنگ بومی و ملی ایران را نیز جعل کردند.

وی درباره این نکته که مسئولان کشور آذربایجان مدعی هستند ساز تار ترکی را به ثبت رسانده‌اند، گفت: تبدیل شدن تار ایرانی به ترکی یک جعل تاریخی است. این ساز از ایران به جمهوری آذربایجان رفت و با برداشتن ربع پرده‌ها و کمی تغییر شکل، عنوان ساز ترکی را بر تار گذاشتند. حال سئوال من این است اگر این ساز ترکی است چرا از مقام‌های موسیقی ایران و دستگاه‌های این موسیقی استفاده می‌کنند.

نامه اعتراضی خانه موسیقی به وزیر ارشاد ارسال می‌شود

این نوازنده تار در ادامه افزود: و بازهم طبق مستندات این ساز متعلق به جنوب ایران است. در قدیم هم به تار شیرازی معروف بوده و حال اینکه چطور سر از شمال ایران درآمد و به دست ترک‌ها افتاد جای سئوال است.

پیرنیاکان در ادامه افزود: مقصر اصلی در روی دادن این اشتباه تاریخی، نماینده ایران در یونسکو است که اطلاع نداده و خانه موسیقی را مورد مشورت قرار ندادند.

وی در پایان افزود: اعتراض خانه موسیقی طی نامه‌ای به اطلاع وزیر ارشاد خواهد رسید و کمترین اغماض درباره این اشتباه تاریخی این است که این ساز باید با عنوان سازی مشترک بین ایران و آذربایجان به ثبت برسد.

حمام وکیل اردبیل مرمت یا تخریب

حمام وکیل اردبیل مرمت یا تخریب

در شهرما اردبیل بعد از دفن نقاره خانه میدان شیخ در عالی قاپو شاهد یکی دیگر از مرمت های عجیب قرن هستیم و آن هم مرمت به سبک اردبیلیها و این بار سوژه مرمت حمام وکیل اردبیل و تبدیل این مکان تاریخی منحصر بفرد به مغازه و مرکز خریدو فروش و بار دیگر اقتصاد بر تاریخ اولویت داده می شود  و به جای اینکه این مکان تاریخی در مرکز شهر تبدیل به یک موزه فاخر شود ولی متاسفانه خواب دیگری بر این شناسنامه شهرمان اردبیل  دیده اند و روح( رستمعلی برادر حاج شعبانعلی معمار معروف زنجانی) که حمام وکیل  از اثر ارزنده وی می باشد وروح مرحوم عالیجناب فخر الحاج یوسف ولد مرحمت پناه کربلای محمدرضا مرحوم به درد آمده اولی به خاطر تخریب اثرش و دومی به خاطر اینکه  در تاریخ  19 شعبان 1277 قسمتی از حمام وکیل را  وقف در اطعام و احسان جناب سید الشهدا علیه السلام نموده است ،  آیا وقف در جای خود خرج می شود ؟

پیشینه حمام وکیل اردبیل بنا به نوشته مرحوم ترابی طباطبایی بدوره صفویه بر میگردد ،حمام وکیل اردبیل در حال حاضر در زمینی به مساحت قریب به 350متر مربع واقع شده است ولی تا قبل از سال 1306 ه.شوسعت حمام وکیل بیش از دو برابر سطح فعلی بوده و شامل چهار حوضب بزرگ بود که استخر ی اضافه بر حمام بود تا اینکه در سال 1306 ه.ش شهرداروقت آقا خان حبیبی قسمتهایی از حمام وکیل منجمله نصف چار حوض و تمامی گرمخانه سابق را در طرح خیابان کشی قرار میگیرد .

یکی از ویژگیهای تاریخی حمام وکیل آنست که تنها حمام اردبیل است که خزینه آن مورد تخریب قرار نگرفته است و دلیل آن هم این است که در سال 1361بدستور مسئولین بهداشتی وقت حمام وکیل تعطیل میگردد که از آن تاریخ استفاده ای از حمام بعمل نیامده است و چند سال بعد از آن بدستور مقامات نظارت بر بهداشت اماکن کلیخ خزینه های حمام  های شهر اردبیل مورد تخریب کامل قرار می گیرد که در آن زمان حمام وکیل تعطیل بوده است راه خزینه آن پس از چهار پله در انتهای هشتی گرمخانه مشهوداست و محل پله های وسط سابقا خزینه ای کوچک به اسم آب کر بود که توسط سکوهای دو طرف بصورتهای نیم دایره در دو طرف آب کر به گرمخانه می رسید که فقط پله بزرگ اول آن با تغییراتی باقیمانده است آب کر برای خودش تیان جداگانه  ای داشته است  ،و روایت تاریخی در بین بازاریان قدیمی محوطه حمام معروف است و راوی آن مرحوم حاج کریم رفعتی می باشد وی می گوید در زمان حمله عشایر به شهر اردبیل و در گیری حاج بابا خان مجاهد با آنان دربازار ضمن جنگ و گریز حاج باباخان پس از ایجاد حفره در چندین باب مغازه وارد حمام وکیل میگردد که پس از محاصره توسط عشایر یکی از گنبد های حمام را سوراخ کرده و از آنجا میگریزد .

قسمتهای مختلف حمام وکیل اردبیل رختکن و گرمخانه قسمتهای اصلی آن هر دو محوطه های هشت ضلعی می باشند که در گذشته نه چندان دور با گنبدیهای ضربی پوشانده شده بودند ،سقف داخلی گنبد گرمخانه فعلی که قسمتی از گنبد آن از گذشته باقیمانده است دارای4 پنجره نور گیر در در بالای هشتی ها و همچنین نورگیر وسط راس گنبد می بوده است ،گچبری های دیوار پایین این گنبد فرمی تار عنکبوتی دارد و چهار جانب اصلی آنرا خزینه و 3خلوتی که یکی از آنها به محوطه دوشهای جدید میرسد تشکیل می دهد .

اردبیل دارای حمامهای قدیمی متعددی می باشد که تعدادی از این ها از بین رفته اند

1- حمام صفویه

2-حمام حاج محسن (ملاهادی )

3- حمام حاج شیخ

4- حمام پیر(حاجرحیم)

5- حمام اوچ دکان

6- حمام میرزا حبیب(پیر عبدالملک )

7- حمام پیر زرگر

8- حمام آقا نقی

9- حمام ابراهیم آباد

10- حمام زینال

11- حمام منصوریه

12-حمام میرزا ایمان

13- حمام یعقوبیه

14 – حمام کاظمیه

15- حمام صدر

16- حمام یساول

17 – حمام زندان

18- حمام کهنه

 

باغ شریعت اردبیل

مطالبه دیرین مردم شهر اردبیل از مسئولان؛

نقاب از لقاء جواهر درخشان باغ شریعت بردارید

 

باغ شریعت اردبیل - دورنما و چشم انداز پائیزی باغ شریعت

  

شهروندان اردبیلی از پی ده ها سال انتظار بی صبرانه چشم انتظار گشوده شدن درهای باغ شریعت به روی عموم مردم شهر هستند، باغی که علیرغم وعده های تکراری مسئولان برای تبدیل نمودن آن به بزرگترین پارک باغ خانوادگی اردبیل، با همه زیبایی هایش همچنان از پشت حصار و سیم خاردارها جلوه گری و دلربایی می کند

در وصف اهمیت و جایگاه باغ شریعت در نزد افکار عمومی شهر اردبیل همین بس که بدانیم پی گیری های مستمر شهروندان و توجه و حساسیت زیادی که مردم شهر اردبیل نسبت به این باغ داشته و دارند؛ موجب شد تا در سفر دوم هیئت دولت به استان اردبیل؛ تعیین تکلیف و ساماندهی باغ شریعت در ردیف مصوبات اصلی دولت برای استان اردبیل قرار گیرد، بطوری که در این مصوبه مطرح شد خریداری و ساماندهی باغ شریعت با کمک مالی دولت و با مشارکت شورای شهر و شهرداری اردبیل صورت پذیرد، اما متاسفانه با گذشت چندین سال از سفر دوم هیئت دولت به استان اردبیل نه تنها تحقق مصوبه مذکور در زمینه تخصیص اعتبار ملی برای خریداری باغ بزرگ شریعت را شاهد نبودیم بلکه طبق صحبت هایی که شهردار اردبیل و نیز اعضای شورای اسلامی شهر در جلسات و موقعیت های مختلف در طول یک سال گذشته در این خصوص اظهار داشته اند، به نظر می رسد اختلافات حقوقی مرتبط با خریداری این باغ از مالکین نیز به جمع مشکلات پیش روی ساماندهی باغ شریعت پیوسته است.

لازم به ذکر است؛ استاندار سابق اردبیل (دکتر صابری) نیز در بهمن ماه سال گذشته از تعیین تکلیف باغ شریعت و زمین های بلاتکلیف خیابان عطایی تا پایان همان سال خبر داده بود و شهردار اردبیل نیز در همان تاریخ ضمن تایید این خبر؛ باغ شریعت و مجموعه اطراف خیابان عطایی را فرصتی بی نظیر برای شهر اردبیل توصیف کرده و ابراز داشتند: ما آمادگی داریم توافقات لازم را در این زمینه انجام داده و با رعایت مقررات از عرصه وسیع باغ شریعت بهره‌برداری لازم را داشته باشیم.

نهایتا سال 90 نیز به پایان رسید و هم اکنون که نزدیک به 10 ماه از آن وعده امید بخش مسئولان سپری شده متاسفانه شهروندان عملا هیچ تغییری را در روند تعیین تکلیف باغ بزرگ شریعت و حتی اراضی بلاتکلیف خیابان عطایی اردبیل مشاهده نمی کنند!

 

بهار باغ شریعت اردبیل در سال۹۱

 

هر چند مسئولان بخصوص اعضای شورای اسلامی شهر و شهردار اردبیل در این مدت بارها از در حال رسیدگی بودن پرونده مربوط به اختلافات حقوقی باغ شریعت در دادگاه خبر داده اند اما بسیاری از شهروندان همچنان به دلیل اطاله بیش از حد پیش آمده در روند پیشرفت این پرونده؛ نگران مصلحتی بودن سکوت و کم کاری نسبی مسئولین مربوطه در رابطه با تعیین تکلیف نهایی باغ شریعت اردبیل هستند

نگرانی که در گفت و گو با تعدادی از شهروندان در مورد این باغ کاملا مشهود بود و اکثریت شرکت کنندگان در گفت و گو نیز نسبت به توانایی مسئولان در به سرانجام رساندن طرح خریداری و ساماندهی باغ شریعت اردبیل تردید داشته و نا امید بودند.

رضا یکی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در این خصوص به "اخبار اردبیل" گفت: من و بسیاری از دوستانم به دلیل نزدیکی دانشگاه به باغ شریعت حداقل روزی یکبار در پیاده رو حاشیه این باغ در مسیر میدان بسیج تا میدان ارتش پیاده روی می کنیم و باور کنید این باغ زیبا حتی از پشت حصار و سیم خاردار هم دلربایی می کند و دیدن این همه طراوت از فاصله دور هم آرام بخش است

رضا در خصوص تلاش مسئولان برای آزادسازی و ساماندهی باغ شریعت افزود: هرچند زیاد خوش بین نیستم اما امیدوارم هرچه زودتر این کار بزرگ صورت بگیرد و مسائل هزینه و بودجه نیز بهانه ای برای فراموش کردن این باغ نباشد.

 

چشم انداز پائیزی باغ شریعت و شهر زیبای اردبیل

 

محسن شهروندی که به همراه همسر و دو فرزند خردسالش در حال پیاده روی در حاشیه باغ شریعت در ضلع خیابان عطایی به سمت میدان جانبازان بودند در این خصوص به "اخبار اردبیل" گفت: سال هاست مردم شهر بخصوص خانواده ها و کودکان در حسرت داشتن یک پارک جنگلی مناسب و ایده آل در شهر اردبیل روزگار می گذرانند و این در حالی است که با وجود چنین باغ زیبا و بزرگی در بهترین نقطه از شهر که حتی طبیعت پائیزی آن هم محسور کننده و زیباست، به خاطر عدم دسترسی شهروندان به آن، می توان گفت که این همه سال را در همسایگی آفتاب در تاریکی مطلق به سر برده ایم!

این شهروند اردبیلی که از مشکلات حقوقی پرونده باغ شریعت اطلاعی نداشت پس از شنیدن این موضوع اظهار داشت: تا بوده همه چیز در کشور ما با چنین مسائلی مواجه بوده اما این قبیل مشکلات حقوقی مطمئنا راه حل قانونی هم دارند، وی ادامه داد:مشکلات حقوقی در مورد این باغ هم به هیچ وجه نمی تواند توجیه این همه فرصت سوزی باشد چرا که اگر هدف اصلی مسئولان شهرمان خدمت صادقانه به این شهر مظلوم و شهروندانش باشد، فارغ از هرگونه سیاسی کاری و اقدامات تبلیغاتی می توانند با پیگیری جدی پرونده و صحبت با مالکین باغ شریعت تکلیف این باغ بهشتی را برای همیشه روشن کنند

اظهارات مشابه دیگری که در گفت و گو با سایر شهروندان مطرح شد، از توجه جدی مردم اردبیل به وضعیت باغ شریعت حکایت دارد و خواسته به حق مردم شهری که در ظاهر از کمبود فضای سبز رنج می برد، برای برداشتن نقاب از لقاء باغ شریعت این جواهر درخشان پنهان در قلب شهر اردبیل واقعیتی گریز ناپذیر است و مسئولیت پذیری مسئولین و متولیان امر را می طلبد

به هر حال امیدواریم مسئولین مربوطه نیز با درک بیشتر اهمیت این موضوع و با برداشتن گام های جدی تر با جلب و جذب کمک های دولتی که بارها از سوی مجموعه دولت وعده داده شده نسبت به رفع موانع حقوقی تملک و ساماندهی باغ شریعت اردبیل اقدام نمایند که مطمئنا همکاری توام با دلسوزی مالکین این باغ نیز در به ثمر رسیدن سبزترین آرزوی دیرین مردم شهر اردبیل بی تاثیر نخواهد بود.

 

تصاویر اختصاصی وبلاگ "اخبار اردبیل" از باغ شریعت تقدیم حضور مخاطبین عزیز وبلاگ می گردد:

 

بهار باغ شریعت اردبیل- پیاده روی حاشیه این باغ حدفاصل میدان ارتش و میدان بسیج

 

دورنمای پائیزی از باغ شریعت و شهر زیبای اردبیل

 

میدان ارتش اردبیل ابتدای باغ شریعت

 

میدان بسیج اردبیل انتهای باغ شریعت

 

حاشیه باغ شریعت اردبیل خیابان عطایی اردبیل - بهار۹۱ 

 

 

گزارش و عکس از : فرزاد تقی زاده

http://artawilnews.blogfa.com

 

نقش منطقه خلخال در فرقه دموکرات آذربایجان

نقش منطقه خلخال در فرقه دموکرات آذربایجان

 

بررسی حوادث پیرامون تشکیل و سقوط فرقه دموکرات آذربایجان و مروری بر رویدادهای آن بعد از گذشت نزدیک هفت دهه می تواند برای نسل امروزی و نسل های آینده درس های گرانقدری به همراه داشته باشد.

با توجه به تحولات دوران مشروطیت و قیام جنگل در خلخال از یک طرف و نظر به اینکه خلخال محل تولد سید جعفر پیشه وری و دکتر جاوید بود. منطقه از سالها قبل از تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان مرکز تحولات مهم سیاسی اجتماعی بود.

 اسناد ، آثار و دست نوشته های مانده از آن زمان، گویای همکاری مردم با این فرقه می باشد.  " .... در 12 شهریور 1324 مراجعت نامه حزب دموکرات آذربایجان که در کوچه چسبانیده شده بود  تولید هیجان بزرگی در شهر نموده بود بین اشخاصیکه دسته دسته برای خواندن آن جمع شده بودند تولید مسرت و شادی نموده بود."

نخستين جلسه كنگره فرقه دموكرات آذربايجان  روز سه‌شنبه 10 مهرماه 1324 در سالن دبيرستان فردوسي تبريز با حضور بيش از 106 نفر تشكيل يافت. در اين كنگره، اشخاص متعددي از شهرها و روستاهاي مختلف آذربايجان حضور داشتند.از منطقه خلخال هم  میر حیدر عزیزی در این کنگره شرکت داشتند.

 در گزارش خيلي فوري و محرمانه كه از اردبيل به رياست ژاندارمي كل كشور مخابره شد، آمده بود كه در «ليله 25/8/1324 از طرف حزب دموكرات تعداد زيادي اسلحه برنو و سلاح خودكار مابين رعاياي اطراف اردبيل و خلخال و سراب و ميانه و تمام نقاط آذربايجان پخش [شده است] گويا تعداد 40 هزار قبضه تفنگ در آذربايجان تقسيم شده است.»

... روز چهارشنبه 21 آذر 1324 در تبريز مجلسي به رياست سني رفيعي (نظام‌الدوله) تشكيل و شبستري را به رياست مجلس انتخاب كرد و بعداز ظهر همان روز هيئت دولت آذربايجان تعيين و پيشه‌وري به رياست دولت معرفي و كابينة خود را  به مجلس معرفي نمود.

فرقه دموکرات آذربایجان پس از تشکیل حکومت ملی آذربایجان در 21 آذر 1324 مامورانی به شهرستانها اعزام نمود. شب 21 آذرماه 1324 بایریش فولادی با عده‌ای مسلح از طریق میانه وارد خلخال و هروآباد گردید. 

با ورود نمایندگان فرقه به  خلخال  فرماندار، رئیس شهربانی و رئیس ژاندارمری وقت  ضمن گذاردن ‌سلاحهای خود در این دو پایگاه به سوی طالش فرار نمودند و بدون کوچکترین مقاومتی شهر در اختیار حکومت ملی آذربایجان قرارگرفت.

محمدتقي  صدقدار(ریاست دادگستری خلخال در آذر1324) در این خصوص می‏نویسد:«ناگهان عصر روز 21 یا 22 آذر ماه 1324 قاصدی از تبریز به خلخال وارد شد و خبر قیام پیشه‏وری و سقوط و تصرف شهر تبریز و سایر شهرستانهای آذربایجان در روز و ساعت‏ معینی در حدود ظهر روز21/9/1324 که این جریانات را به هنگامی که در شورای شهرستان شرکت داشتیم گزارش داد...»

نمایندگان حکومت ملی آذربایجان بلافاصله به تشکیل " کمیته ولایتی خلخال " اقدام نمودند. بعد از تشکیل کمیته ولایتی خلخال منزل  امیر حمدی را  به عنوان دفتر کمیته انتخاب می نمایند و در سر درب آن عبارت " کمیته ولایتی خلخال"  در روز 22 آذر1324 نصب  گرديد. سپس از اهالی خلخال خواسته شد به کمیته ولایتی خلخال  مراجعه و کارت عضویت فرقه دمکرات آذربایجان را اخذ نمایند. اعضای آن به شرح زیر انتخاب گردید.

اعضای کمیته ولایتی شهرستان خلخال:

-         هاشم مرادی                                 رئیس کمیته ولایتی خلخال

-         میر جبار حسینی                            معاون  کمیته

-         علی نقی خان توکلی                        ریاست شهربانی

-         بلال آزاد                                      فرماندار خلخال

-         باریش فولادی                              فرمانده فدائیان فرقه

-         میرحیدر عزیزی                              بخشدار هشجین و شاهرود

یکی از ویژگیهای  جنبش ۲۱آذر و بویژه پیشه وری رهبر حکومت ملی آذربایجان این بوده است که عمیقا به دموکراسی وآزادی ورای مردم وبرابری انسانها باور داشتند و فدائیان فرقه هم سعی می کردند فرامین رهبر خویش را به نحو احسن اجرا نمایند .

باریش فولادی پس از انتصاب،  تمامی زندانیان را آزاد می کند و حتی به کارمندان زمان شاه دستور می دهد تا در محل سابق خویش به خدمت ادامه دهند.  صدقدار در این زمینه می نویسد": پس از سه روز همه را یکایک از زندان آزاد کردند و بایریش فولادی فرمانده فداییان پیشه‌وری به ما دستور دادند که به کار اداری خودمشغول شویم و دیگران هم به کار خود رفته و مشغول شوند."

متاسفانه وقتی زندانیان آزاد می شوند دوباره شروع به دسیسه چینی کرده و علیه فرقه دموکرات  فعالیت می کنند.خود صدقدار در این زمینه می نویسد:" زندانیان آن روز خودمان را به چند دسته تقسیم نمودیم و هر سه‌ چهار نفری جلساتی تشکیل می‌دادیم و یک نفر را رابط قرار دادیم که جریانات و تصمیمات متخذه را به همه ابلاغ نموده و اطلاع دهیم‌. منظور از این تشکیلات و اجتماع این بود که بتوانیم افراد طرفدار خود را جمع‌آوری نموده و با توجه به مسلح بودن آقایان ‌کریم خان صولتی و امیدپور و چند نفر از شاهسونهای وطن‌دوست ؟!! و عده‌ای از رعایا که ذاتاً مخالف با مرام «حزب توده‌» بودند، بتوانیم علیه قوای بایریش فولادی و قزلباش جنگ و گریز نماییم تا شاید بتوانیم شهرستان خلخال را از وجود این اشرار!!! نجات‌ دهیم‌"

سید مسعود نقیب در کتاب خلخال و مشاهیر به نقل از جدش سید علی النقی نقیب الاشرف می نویسد:" در سال 1364 ه.ق (1324 شمسی) دموکراتها ظهور کرده و در شهرهای مختلف آذربایجان نطق ها و سخنرانی ها نمودند. در اوایل ماه محرم عده شان به ریاست هاشم خان وارد هرو آباد مرکز شهرستان خلخال شدند. در این وقت سرهنگ فرهنگیان با امنیه ها در هروآباد بودند. در اواخر محرم سرهنگ فرهنگیان از خلخال رفت و از طرف دموکراتها آزاد نامی فرماندار خلخال شد. و انجمن های بزرگ و کوچک تشکیل داده و سخنرانی نمود."

در زمان فرقه دموکرات آذربایجان مدرسه ناصری خلخال مجدا بازگشایی گردید و دانش آموزان وقت لذت تحصیل به زبان مادری را چشدیدند. و این دومین بار بود که در این مدرسه زبان ترکی تدریس می شد چرا که در اولین  سال تاسیس به سال 1285 شمسی هم زبان ترکی آذربایجانی در این مدرسه تدریس گردیده بود.

تقسیم اراضی دولتی و ملاکین به نفع دهقانان، از بین بردن رشوه و ایجاد امنیت در جامعه، کلینیک های سیار بهداشتی، کاهش 40 درصدی قیمت کالاها، قانون حداقل بیکاری و حداکثر ساعات کار، اشتراک زنان در امور اجتماعی از دیگر اقدامات مهم حکومت یکساله فرقه دموکرات آذربایجان می باشد.

همزمان با جشن ملی نوروز  حکومت از فدائیان و خدمتگزاران صدیق و فداکار با مدال 21 آذر قدردانی می نمود که میر حیدر عزیزی هم از جمله این افراد بود .

تغيير سياست جهاني در آذرماه 1325سير حوادث آذربايجان را به سوي ارتجاع و به زيان آزادي سوق داد و قوام پس از خاطر جمعي از شوروي، به بهانه تامین امنیت برای برگزاری انتخابات به آذربایجان لشگرکشی کرد.

در آذرماه 1325 عملیات به اصطلاح  نجات آذربایجان با اعزام سه ستون از یکان های رزمی ارتش ایران از محورهای میانه- تبریز(به فرماندهی سرهنگ هاشمی)، میانه- مراغه- تبریز(به فرماندهی سرهنگ ضرابی)،رشت- آستارا- اردبیل آغاز شد.

متاسفانه یکی از اولین نقاطی از آذربایجان (البته بعد از واقعه زنجان)که به تصرف نیروهای دولتی در آمد منطقه خلخال بخصوص شهر هیرو بود.

بنا بر اسناد تاریخی پایگاه مخالفان کمیته ولایتی خلخال در طالش مستقر بودند و با کمک نیروهای مسلح خانم ملکه طالشی در طول یکسال بارها درگیریهای متعددی در کوهها و مرز میان خلخال و گیلان بوجود آوردند و درنهایت هم با کمک نیروهای ارتجاعی دولتی به قتل و عام مردم بی گناه خلخال پرداختند.

بطور مثال روز دهم آذر  پیشه وری به مناسبت موفقیتی که فداییان در خلخال و هروآباد در برابر هجوم نیروهای دولتی به دست آورده بودند، ضن تقدیر از ژنرال آذر فرمانده نیروهای مدافع نوشت:

" ... قلب مردم آذربایجان با شماست، اگر خدای ناکرده اتفاق سوئی روی دهد، همه مردم از زن و مردم به یاری شما خواهند شتافت و چنانچه لازم شود، خود من شخصاً آماده ام برای دفاع از آزادی سلاح به دست گرفته، دوشادوش شما در جبهه بجنگم ..."

با توجه به نقش موثر خلخال و خلخالیها در حکومت ملی آذربایجان، علاوه بر سه محور فوق الذکر  تصمیم گرفته شد برای منطقه خلخال قوای مستقل ترتیب داده شود. که چریک های عشایر اردبیل و خلخال و مغان طرافدار رژیم شاه که  برخی از آنها از  تابستان در منطقه نفوذ کرده بوند. از طریق گیلان وارد منطقه شده و یک نوع گرفتاری دائمی برای دموکرات ها در منطقه اردبیل، مشکین اهر و خلخال ایجاد کرده آنها را از عملیات ارتش و اقدامات دولت مرکزی غافل کنند.

 بعد از سازماندهی ستون عشایر در گیلان به وسیله سروان امیر فتحی آلارلو چند قبضه تفنگ و دوازده هزار فشنگ به آنها داده شد.  از این رو سواران عشایر که از اواسط تابستان به منطقه اردبیل نفوذ کرده و چند عملیات نامنظم انجام داده بودند، با هماهنگی بیشتر و تقویت نیرو، آماده جنگ نهایی با عناصر فرقه دموکرات در منطقه خلخال و اردبیل  شدند.

البته قسمت غربی خلخال شامل بخش خورش رستم شمالی- کاغذکنان(آق کند) و ساکنین حاشیه رودخانه قزل ازون و بخش سنجبد کیوی مورد تعرض نیروهای دولتی به فرماندهی سرهنگ هاشمی گردید.

در این جبهه  فدائیان خلخال به فرماندهی میرحیدر عزیزی سعی داشتند به دفاع از دستاوردهای فرقه دموکرات بپردازند که متاسفانه نهایتا بعد از کشته شدن همراهان و همرزمانش به اسارات نیروهای ارتجاعی د رآمد و به دارآویخته شد.

" سرهنگ سید احمد جان پولاد "  در خاطرات  خود که تحت عنوان « سرگذشت يك افسر ايراني» منتشر شده است . در مورد عمليات به اصطلاح  رهايي آذربايجان از استيلاي حكومت فرقة‌ دمكرات چنین می نویسد:

" توضيح آنكه يك قسمت از سواران محلي اردبيل و شاهسون كه قبلاً توانسته بودند از موطن خود فرار و به طهران آمده، از طرف دولت مسلح گرديده و از طريق زنجان و خلخال براي تهديد [نيروهاي فرقه در] اردبيل به خلخال اعزام شده بودند، هم‌چنين به تيپ رشت از طرف ستاد  ارتش دستور داده شده بود، به محض شروع عمليات از راه كنارة‌ بحر خزر به آستارا متوجه شود...."

روز 21 آذر دستجات مهاجر عشایر مغان و اردبیل پس از قتل عام در خلخال و کیوی و کشتن  فداییان فرقه دموکرات و تصرف دفاتر آنان ، به طرف اردبیل حرکت کردند.

داود امینی  که هنگام اعزام واحدهای ارتشی از مرکز به آذربایجان 15 روز این واحد ها را همراهی می کرد.  آغاز لشکر کشی به آذربایجان تا پایان این عملیات نظامی را در مجله " تهران مصور " سال 1325 شرح می دهد.

ایشان می نویسد:" روز 20 آذر به نیروهای دولتی گزارش رسید که هرو آباد مرکز خلخال به تصرف شاهسونهای طرفدار دولت در آمده است."

همچنین ایشان در ادامه در گزارشی تحت عنوان " با مردم خلخال چه کردند" می نویسد: "افراد و عشایری که از رشت و کوههای اطراف تحت سر پرستی سروان قلیچ خانی و سروان امیر فتحی با چند درجه دار و پسران وکیلی، وقتی داخل شهر خلخال شدند آنها تمام دهات بین راه تا اردبیل را غارت کردند. در تمام این کارها پسران وکیلی موثرترین عوامل بودند.متاسفانه سروان قلیچ خانی  و سروان امیر فتحی نخواسته یا نتوانسته  اند از بروز از این فجایع جلوگیری کنند."

مهاجمین به وسیله وابستگان  عناصر شاهنشاهی  خود جنایت های بیشماری را در حق مردم  آذربایجان روا داشتند. کشتارهای وقیحانه و تجاوزهای جنسی ساده ترین و پیش پا افتاده ترین اعمالی بود که توسط نیروهای دولتی انجام می شد. غارت اموال مردم، تجاوز به فرزندان خردسال میهن پرستانی که در طرفدار فرقه بودند تسلیم نمی شدند.از دیگر اعمال شرم آور آنها بود.

سخن پایانی اینکه قوای تهران که به بهانه نظارت بر انتخابات روانه آذربایجان شده بود در قالب ارتشی تجاوزگر در 21 آذر 1325 موجب سقوط حکومت ملي  آذربایجان شد که بر اساس آمار 25000  نفر کشته و اعدام و 70000 نفرمهاجر و آواره و زخمی بر جای گذاشت.

در این تجاوز که در زمان محمد رضا شاه به عنوان نجات آذربایجان !!! شناخته می شد حتی مردم بی دفاع و زنان آذربایجانی نبز از قتل وغارت و تجاوزهای ناموسی در امان نبودند. به دستور تهران تمامی کتابهای ترکی (درسی و غیر درسی ) را جمع آوری کردند و آتش زدند(26 آذر 1325 که امروزه به عنوان روز کتاب در بین فعالین حرکت ملی آذربایجان شناخته می شود)

ارتش به اصطلاح آزادی بخش محمد رضا شاه مرتکب جنایاتی شد که در طول تاریخ کم سابقه بود! جالب اینکه روزنامه های سراسری و حتی روزنامه های حزب توده نیز که ادعای دوستی خلقها را داشت در برابر این جنایات سکوت کردند ، عادت و سیاستی که این روزنامه های سراسری تا به امروز حفظ کرده اند.

تایماز نظمی

 

 

منابع و مراجع:

1-    فرقه دموکرات آذربایجان از تخلیه تبریز تا مرگ پیشه وری- شاهرخ فرزاد- نشر اوحدی

2-   خاطرات محمدتقي صدقدار- کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

3-   خاطرات دکتر سلام ا... جاوید

4-   سرهنگ سيداحمد جان پولاد - سرگذشت يك افسر ايراني

5-   سایت اینترنتی مرکز مطالعات تاریخ اردبیل

6-   ایران بین دو انقلاب- ویلیام آبراهامیان

7-   گذشته چراغ راه آینده- نشر جامی

8-   ویژه نامه خلخال و کیوی- مرکز تحققیات آبتام

9-   خلخال و مشاهیر- سید  مسعود نقیب

10-    سایت اینترنتی رضا همراز

11-