حمام وکیل اردبیل مرمت یا تخریب




در شهرما اردبیل بعد از دفن نقاره خانه میدان شیخ در عالی قاپو شاهد یکی دیگر از مرمت های عجیب قرن هستیم و آن هم مرمت به سبک اردبیلیها و این بار سوژه مرمت حمام وکیل اردبیل و تبدیل این مکان تاریخی منحصر بفرد به مغازه و مرکز خریدو فروش و بار دیگر اقتصاد بر تاریخ اولویت داده می شود  و به جای اینکه این مکان تاریخی در مرکز شهر تبدیل به یک موزه فاخر شود ولی متاسفانه خواب دیگری بر این شناسنامه شهرمان اردبیل  دیده اند و روح( رستمعلی برادر حاج شعبانعلی معمار معروف زنجانی) که حمام وکیل  از اثر ارزنده وی می باشد وروح مرحوم عالیجناب فخر الحاج یوسف ولد مرحمت پناه کربلای محمدرضا مرحوم به درد آمده اولی به خاطر تخریب اثرش و دومی به خاطر اینکه  در تاریخ  19 شعبان 1277 قسمتی از حمام وکیل را  وقف در اطعام و احسان جناب سید الشهدا علیه السلام نموده است ،  آیا وقف در جای خود خرج می شود ؟

پیشینه حمام وکیل اردبیل بنا به نوشته مرحوم ترابی طباطبایی بدوره صفویه بر میگردد ،حمام وکیل اردبیل در حال حاضر در زمینی به مساحت قریب به 350متر مربع واقع شده است ولی تا قبل از سال 1306 ه.شوسعت حمام وکیل بیش از دو برابر سطح فعلی بوده و شامل چهار حوضب بزرگ بود که استخر ی اضافه بر حمام بود تا اینکه در سال 1306 ه.ش شهرداروقت آقا خان حبیبی قسمتهایی از حمام وکیل منجمله نصف چار حوض و تمامی گرمخانه سابق را در طرح خیابان کشی قرار میگیرد .

یکی از ویژگیهای تاریخی حمام وکیل آنست که تنها حمام اردبیل است که خزینه آن مورد تخریب قرار نگرفته است و دلیل آن هم این است که در سال 1361بدستور مسئولین بهداشتی وقت حمام وکیل تعطیل میگردد که از آن تاریخ استفاده ای از حمام بعمل نیامده است و چند سال بعد از آن بدستور مقامات نظارت بر بهداشت اماکن کلیخ خزینه های حمام  های شهر اردبیل مورد تخریب کامل قرار می گیرد که در آن زمان حمام وکیل تعطیل بوده است راه خزینه آن پس از چهار پله در انتهای هشتی گرمخانه مشهوداست و محل پله های وسط سابقا خزینه ای کوچک به اسم آب کر بود که توسط سکوهای دو طرف بصورتهای نیم دایره در دو طرف آب کر به گرمخانه می رسید که فقط پله بزرگ اول آن با تغییراتی باقیمانده است آب کر برای خودش تیان جداگانه  ای داشته است  ،و روایت تاریخی در بین بازاریان قدیمی محوطه حمام معروف است و راوی آن مرحوم حاج کریم رفعتی می باشد وی می گوید در زمان حمله عشایر به شهر اردبیل و در گیری حاج بابا خان مجاهد با آنان دربازار ضمن جنگ و گریز حاج باباخان پس از ایجاد حفره در چندین باب مغازه وارد حمام وکیل میگردد که پس از محاصره توسط عشایر یکی از گنبد های حمام را سوراخ کرده و از آنجا میگریزد .

قسمتهای مختلف حمام وکیل اردبیل رختکن و گرمخانه قسمتهای اصلی آن هر دو محوطه های هشت ضلعی می باشند که در گذشته نه چندان دور با گنبدیهای ضربی پوشانده شده بودند ،سقف داخلی گنبد گرمخانه فعلی که قسمتی از گنبد آن از گذشته باقیمانده است دارای4 پنجره نور گیر در در بالای هشتی ها و همچنین نورگیر وسط راس گنبد می بوده است ،گچبری های دیوار پایین این گنبد فرمی تار عنکبوتی دارد و چهار جانب اصلی آنرا خزینه و 3خلوتی که یکی از آنها به محوطه دوشهای جدید میرسد تشکیل می دهد .

اردبیل دارای حمامهای قدیمی متعددی می باشد که تعدادی از این ها از بین رفته اند

1- حمام صفویه

2-حمام حاج محسن (ملاهادی )

3- حمام حاج شیخ

4- حمام پیر(حاجرحیم)

5- حمام اوچ دکان

6- حمام میرزا حبیب(پیر عبدالملک )

7- حمام پیر زرگر

8- حمام آقا نقی

9- حمام ابراهیم آباد

10- حمام زینال

11- حمام منصوریه

12-حمام میرزا ایمان

13- حمام یعقوبیه

14 – حمام کاظمیه

15- حمام صدر

16- حمام یساول

17 – حمام زندان

18- حمام کهنه