خسرو معتضد از تحریف تاریخ ملت ایران چه سودی می‌برد؟

ضروری است، رسانه ملی از چهره‌هایی در بازخوانی تاریخ بهره‌برداری کند که سوابق شفافی داشته باشند، نه آنهایی که دست روی نقاط تاریک و مبهم تاریخی می‌گذارند و زمینه تنش‌آفرینی در کشور را در دوره‌ای که وحدت مهمترین ضرورت است، فراهم می‌سازند؛ نمونه آن مدعی تاریخ‌نگاری است که شب‌ها تاریخ ایران را روایت می‌کند.

کد خبر: ۳۰۲۱۲۱

تاریخ انتشار: ۲۴ بهمن ۱۳۹۱ - ۱۸:۰۳

در سال‌های اخیر که بیگانگان سعی در تفرقه در میان اقوام ایرانی دارند، افرادی نیز در کشور هستند که خواسته یا ناخواسته به این دسیسه‌ها دامن می‌زنند و متأسفانه لیست بلند بالایی از این افراد هست که بیشترشان فارغ‌ از تحصیلات آکادمیک هستند و از این منظر، انتظار عجیبی نیست که وزارت ارشاد در چاپ کتاب‌های تاریخ، قوانین سخت‌گیرانه‌تری بگذارد و چهره علمی افراد را مورد توجه قرار دهد، زیرا کتاب‌هایی که توسط افراد نامتخصص در این حوزه به چاپ می‌رسد، در وقایع معاصر نقش کارآمدی داشته و می‌تواند جنبه عوام فریبانه بیابد تا حقیقت جویانه.

به گزارش «تابناک»، نمونه تحقیقات و اظهارنظرهایی که منجر به چنین هزینه‌هایی شده، برخی مکتوبات و به ویژه سخنان اخیر خسرو معتضد بود که در برنامه‌ای تلویزیونی بیان کرد و ادعا نمود: «... بختیاری‌ها چند قرن پیش وارد ایران شده و ایرانی نیستند...» حال پرسش اینجاست، در این زمینه، آقای معتضد که فردی با تحصیلات آکادمیک مشخص، راجع به موضوعی که ارتباط دقیقی با مباحثی تاریخی مطروحه در آن برنامه ندارد، با تکیه بر چه منابع قطعی در ارتباط با چنین مسأله حساسی به بیان مطالب شاذ پرداخته و هدف از بیان چنین مسائل غیرمستندی چیست و آیا یک مورخ حق دارد هر مستند ضعیفی را نه در قالب نظر شخصی که در قالب یک رخداد تاریخی، آن هم در رسانه ملی مطرح کند؟

در پاسخ به اظهارات خسرو معتضد، صالح وند، کار‌شناس ارشد باستان‌شناسی در مطلبی برای «تابناک» نوشته است: «شواهد نشان می‌دهد، این قوم با افرادی چون بی‌بی مریم و سردار اسعد بختیاری در مشروطه و مبارزه شیرعلی مردان خان با رضا شاه شناخته شده و در قسمت جنگ‌های ایران و عراق از دقایق اولیه جزو خط اول درگیری و شهادت بودند و در بام تاریخ ایران می‌درخشند.

خسرو معتضد سالیانی است که در چند برنامه تلویزونی به عنوان کار‌شناس تاریخ فعالیت می‌کند و اگر در رشته تاریخ و جغرافیا که ایشان در سال ۱۳۴۹ از آن فارغ‌التحصیل شدند، تخصصی بدهیم، معتضد را با تاریخ معاصر می‌شناسند. این در حالی است که ایشان در برنامه‌ای تلویزیونی بیان کردند، بختیاری‌ها چند قرن پیش وارد ایران شده و ایرانی نیستند، من نمی‌دانم که ایشان چطور بدون هیچ پایه و اساسی چنین ادعای مضحکی را بیان می‌کنند.

آقای معتضد، بختیاری‌ها از اصیل‌ترین اقوام ایران بوده‌اند. چنانچه در اطلاعات آن چنین آورده شده که پارسی‌ها با عیلامی‌ها (هالتامتی‌ها) درآمیختند و ‌نژاد واحدی به وجود آوردند که بعد‌ها در دوره‌های هخامنشی و ساسانی هسی یا اوکسی یا خوزی یا هوزی نامیده شدند و در سده ۶ هجری قمری به نام لر بزرگ و در اوایل دوره صفویه، بختیاری خوانده شدند.

مورخان یونانی گفته‌اند که در ناحیه شرقی شهر کنونی اهواز، مردمانی به نام اوکسی ساکن بوده‌اند. این واژه، یونانی شده «اوژ» است. هسی یا خوزی یا هوزی، که نام خوزستان از آن گرفته شده،‌‌ همان اوکسی‌ها هستند که در معبر پارس یا تنگ تکاب بهبهان را بر قشون اسکندر مقدونی بستند و تلفاتی بر سپاه او وارد ساختند.

طوایف پارسی در سده‌های ۶و۷ قبل از میلاد (۲۷۰۰ سال پیش) در دامنه‌های ارتفاعات بختیاری در شرق شوشتر و در دو سوی رود کارون مستقر شدند. پس از اینکه پارس‌ها بر خوزستان دست یافتند، کاسی‌ها (اقوام ساکن ایران از هزاره سوم قبل از میلاد) در اثر اختلاط و آمیزش در آن‌ها مستهلک شدند و در نتیجه، ‌نژاد واحدی به وجود آمد که بعد‌ها مبانی و ریشه‌های اقوام ایرانی را به وجود آورد. تیره‌هایی از این قوم بودند که در تمام جنگ‌ها در رکاب شاهان هخامنشی دیده می‌شدند.

کاسی‌ها و خوزی‌ها در پیشاپیش سپاه جاوید خشایارشا در نبرد ترموپیل و آتن شرکت داشتند. حتی در نقش برجسته‌های الیمایی تصاویری دیده می‌شود که بی‌شباهت با لباس‌های محلی بختیاری نیست و یا مجسمه مرد شمی (۵۰ق. م) که از بخش شمی شهرستان ایذه پیدا شده، خود گواه این ادعاست.

منطقه بختیاری و کوه‌های زاگروس در هلال حاصل‌خیزی قرار داشته است؛ جایی که در پایین دست آن نخستین شهر‌ها شکل گرفته بود، افرادی چون کرزون از قول ریچ نوشته‌اند بختیاری‌ها از بازماندگان اقوام یونانی هستند. همچنین عده‌ای دیگر آن‌ها را ترک و سامی و یا کرد خوانده‌اند و یا عده‌ای دیگر به دلیل مقاربت با واژه باکتریا خاستگاه آن‌ها را از باختر می‌دانند که تمامی این نظرات نادرست بوده است، باستان‌شناسان گرایش پیش از تاریخ و قوم باستان‌شناسان به مقایسه کوچ اقوام بختیاری با افرادی که قبلا در روزگار بسیار دور کوچ می‌کردند پرداخته‌اند و این اقوام را با اجداد درون منطقه یکی دانسته‌اند.

آلن زاگارل در کتاب پیش از تاریخ شمال شرقی کوه‌های بختیاری به برخی از محوطه‌های پیش از تاریخ می‌پردازد. درست است که تاریخ اسم قوم بختیاری اول بار به قرن ۱۴ میلادی برمی‌گردد، دلیل بر آن نیست که آن‌ها در این زمان پای در این سرزمین نمودند. دلیل این امر روشن است، چرا که بسیاری از اقوام کوچ رو حتی بلوچ‌ها درگیر مشاغل سخت بودند، ییلاق و قشلاق در آن دوره کار کم سختی نبوده است. در همین زمان کلاویخو واژه تهران را در سفرنامه خود می‌آورد به عنوان قریه‌ای در کنار ری، آیا مدارک باستان‌شناختی را که از قیطریه به دست آمده است، می‌توان نادیده گرفت و فقط به یک اسم اکتفا کرد!

آقای معتضد با پیدا شدن مدارک کوچ این مردمان در سراسر منطقه زاگروس در طول اعصار بنا بر مدارک باستان‌شناختی (بررسی‌های فرانک هول، زاگارل، و باستان‌شناسان ایرانی) و قرابت‌های زبانی ایشان به زبان‌های بومی زاگروس است، شما چه مدرکی دارید که بگویید این اقوام از خارج وارد ایران شده‌اند؟
شما احتمالا مانند آقای گراس ویت نویسنده کتاب خان‌ها و شاه‌ها فقط به تاریخ اولیه پرداختید؛ البته حق دارید چون کار شما این نیست.

حتی شاید علت پدید آمدن تمدن‌های اولیه بشریت در ایران همچون شوش را که اقوام کوچ نشین زاگروسی بودند، نامرتبط با بختیاری‌ها و اسلافشان می‌دانید، و حتی نقش و رنگ لباس بختیاری‌ها که پیشتر در سفال‌های باستانی باید جستجو کرد. از طرفی اکنون نیز سنت‌های ایرانی آنچنان در بین بختیاری‌ها رواج دارد؛ برای نمونه، شاهنامه در سازمان اجتماعی بختیاری‌ها از جایگاه معتبری برخوردار است که اهمیت آن را در مقاله‌ای که آقای خُرسندنژاد در سال ۲۰۰۶ به چاپ رسانید، می‌توان دید.

شما بدون اینکه درک درستی از ریشه‌شناسی اقوام داشته باشید، سعی در تخریب آن‌ها دارید. شما تخصصتان دوره معاصر است. نه قوم‌شناس هستید که به مطالعه شناخت ریشه‌ای اقوام بپردازد و نه باستان‌شناس یا زبان‌شناس؛ بنابراین، بهتر آن است که هر کسی در مقوله کار به تبیین مواضع و نظرات بپردازد. این کار شما مانند کسانی است که از حجر تا به قجر نظر می‌دهند و سعی در تخریب اذهان عمومی دارند.

بنده به شما پیشنهاد می‌دهم که داده‌های استخوانی این اقوام را که در گورهای باستانی پیش از میلاد به دست آمده آزمایش ژنتیک بگیرید و آن را با نمونه‌های امروزی مقایسه کنید، اگر علمش را ندارید نظر ندهید!».

گویا، ضروری است رسانه ملی از چهره‌هایی در بازخوانی تاریخ بهره‌برداری کند که سوابق شفافی داشته باشد، نه آنهایی که دست روی نقاط تاریک و مبهم تاریخی می‌گذارند و زمینه تنش آفرینی در کشور را در دوره‌ای که وحدت مهمترین ضرورت است، فراهم می‌سازند.

فهرست آثار ثبت شده استان اردبیل

/* فهرست آثار ثبت شده استان اردبیل آتما تپه سی آثار صخره‌ای ویند آرامگاه امامزاده جعفر آرامگاه سید محمد قریشی آغادده بلاغی تپه سی آق تپه ائل تپه سی امامزاده اوخلی بابا امامزاده بابا مقصود امامزاده صدرالدین امامزاده فخر‌آباد امامزاده گده کهریز اوزریک تپه سی اوزون تپه سی اوچ تپه بلاغ گون پاپاق اکیز تپه بزرگ اکیز تپه کوچک بالا تپه روستای تپراقلو بالا تپه مرنی برج شاطر (گنبد شاطر) بقایای قلعه بربر بقایای قلعه شیخ الدین بقایای قلعه قره تپه بقایای قلعه یایلی قلعه سی بقایای کاروان‌سرا بقعه شیخ جبرائیل بنای باستانی قریه کورائیم بند اغزی بهمن تپه سی بوستان تپه سی بویوک تپه بی باغلی متوسط تازه تپه مرنی تالارحکمت تپه آتا کیشی تپه آتشگاه تپه آج دویوران تپه آرپاتپه تپه آغا علی تپه آغاسن بیگلو تپه آق بلاق تپه آق خرابلر تپه آقامال تپه آقچه کند تپه آل احمد تپه آلادیز گه تپه آلقیر تپه آوا دره تپه ائو قاباقی تپه ابراهیم تپه سی تپه اثوقاباغی تپه اجاق تپه سی تپه اجاق داغی تپه احد تپه سی تپه احمدخان تپه اردوگاه تپه اروج یری تپه ارکک قویون تپه اسرافیل بلاغی تپه اسفندیار تپه اسلام تپه اسکی آغ میان تپه اشح بلی قاباقی تپه اللهوردی بلاغی تپه امام زاده (پیر) تپه امامزاده چپقان تپه امامزاده گنجگاه گریک دالی تپه امیر چاناتی تپه امیرخانلو/ دهکده رضی تپه امین بلاغی تپه اندرآب تپه اوجاق تپه اوجاق تپه اورلیک تپه سی تپه اوزرلیک تپه سی تپه اوزریک تپه سی تپه اوزریک تپه سی تپه اوزریک تپه سی تپه اولی قیه تپه اوچغلار تپه اچاق داغی تپه اکراه متوسط تپه اکراه یری تپه اکره کوچک تپه ایدلی درسی تپه ایده لی بلاغ تپه ایری سوود تپه ایری گول تپه ایلان جیخ تپه ایلانی داغ تپه باباپشته تپه بات بات تپه باستان داش قلعه تپه باستانی سرعین (آناهیتا) تپه باستانی میر اشرف تپه باستانی نادری/ اصلاندوز تپه باستانی یللی قیه تپه باشی تپه باغ اوستی تپه بالجا برسی تپه برج تپه برجلو تپه بریس تپه بزرگ (زمین حاج صیف علی صداقت) تپه بزرگ تپه بل تپه سی تپه بنه تپه بنی ناواسی تپه بوری تپه بوری تپه بوینی تپه بوینی سفلی تپه بی باغلی بزرگ تپه بی باغلی قشلاق تپه بی باغلی قشلاق تپه بی باغلی کوچک تپه بیزو قلعه سی تپه بیگ باغی تپه تنگ تپه تولیخای تپه توی الان تپه تپراق اوچان تپه تپه تپه تپه باشی تپه تیمور تپه سی تپه جبه تپه جعفر قلی تپه جین تپه سی تپه حاج نصرت تپه سی تپه حسن علی یوقوشی تپه حمل (کلکلی آزنا) تپه خارا بامچید (مسجد خرابه) تپه خارابالیخ تپه خارابالیق تپه خارابالیق تپه خارابالیق ۱ تپه خارمان تپه خان حسین دمی تپه خان قوروقی تپه خان کندی کنازک تپه خانه شیر تپه خداشکر یری تپه خرابه تپه خرابه قدیرلو تپه خرابه کندیری تپه خرابه‌های قره آغاج تپه خرمن یئری تپه خرمن یری تپه خرمن/ امستان علیا تپه خلیفه لو تپه خور خور علیا تپه داش بلاغ تپه داش بلاغ درسی تپه داش بلاغ یری تپه داش قاپو تپه داش قلعه تپه داوالی یر تپه دده بیگلو شرقی (ابیل) تپه دده بیگلوی غربی تپه درمان آراسی تپه درمان بوینی تپه دره تپه سی تپه دره کوچک تپه دمیرو تپه سی علیا تپه دمیرچی تپه سی تپه دمیرچی خرابه شمالی تپه دهکده تپه دو داشی تپه دوقوزیاتان تپه دولت آّباد تپه دیده بان تپه دیرمان تپه دیرمان قاباقی تپه دیزلین تپه دینگاه تپه دیه بیگ لو تپه دیوانخانه تپه دیوداغی حور تپه دیک باشی تپه دیگ ور تپه روستای اردی تپه روستای صومعه تپه رکان تپه زاویه سنگ تپه زرناس تپه زرناس ۲ تپه زرگر تپه زغلغ تپه سی تپه زکی کولوندی تپه زینگیر باشی تپه زینگیرباشی تپه زیوه تپه سائین تپه ساری بلاغ باشی تپه ساری گل تپه سی تپه ساری یر تپه سحین بلاغ تپه سی تپه سد تپه سد تپه سی تپه سربند تپه سرخان تپه سی تپه سلاخ خانه/ تپه قنبر تپه سلامت کوچینی تپه سلیمان آقا محمد تپه سی تپه سمبور/ یل سوئی تپه سگاله (قرمز قالا) تپه سیاه کوه تپه سید عباس تپه سید لر تپه سیرم قیه تپه شاعرلر تپه شال تپه شاهبازخان تپه شاکر تپه شربت آلی شمالی تپه شمس‌آباد تپه شهر یری تپه شهریور تپه شهریور تپه شوؤش داغی تپه شورسو تپه شومون تپه شوناخالی تپه شکر آب شمالی تپه شکرآب جنوبی تپه شیخ تپه شیخ مدی تپه شیش تپه تپه شیطان تپه سی تپه صادق تپه سی تپه صفر داغی تپه صفلن تپه صفلن تپه سی تپه صیاد‌آباد تپه طاقچه و بوقچه تپه عباسیه تپه عزیز تپه سی تپه عظیم خان کندی تپه عظیم سلیمان تپه علی بابا تپه علی میرزا/ قریه میر علیلو تپه عمارت تپه غایبعلی تپه غفور تپه فتحی یری تپه قاراکسک تپه قاری مزرعه سی تپه قاری مزرعه سی ۱ تپه قالا تپه قالا تپه قالا باشی تپه قالا بویون تپه قالا تپه سی تپه قالا تپه سی تپه قالا تپه سی تپه قالا گدیگی تپه قالاه دیز تپه قالاه کفر (قلعه بالا) تپه قالاچیق تپه قبرستان آقبلاغ تپه قبرستان اوستی تپه قبرستان بی باغلی تپه قبرستان جلایر تپه قبرستان خلیفه داود تپه قبرستان خورشید‌آباد تپه قبرستان ساربانلار تپه قبرستان علمدار تپه قبرستان قره تپه تپه قبرستان قره قیه تپه قبرستان قهره مانلو تپه قبرستان لیق تپه قبرستانلیق تپه قبله بلاغ تپه قدیم تفیه تپه قراق تپه قراول تپه سی تپه قراول تپه سی تپه قراول ینگجه تپه قربان تپه سی تپه قربانعلی تپه سی تپه قرخ بلاغ تپه قرق چی تپه سی تپه قره آغاج تپه قره آغاج تپه قره آغاج یری تپه قره اول تپه قره بلاغ تپه قره بلاغ تپه قره بورنی تپه قره تپه تپه قره داش تپه قره داغ تپه قره چی بولاغی تپه قره گونی تپه قرو تپه قزل گونی تپه قلعه تپه قلعه باشی آلوچ تپه قلعه باغچه جوق تپه قلعه بوئینی تپه قلعه بوینی تپه قلعه بوینی تپه قلعه بویینی تپه قلعه تپه سی تپه قلعه دوشی تپه قلعه رغ تپه قلعه زینو تپه قلعه شهسوار تپه قلعه قورلو تپه قلعه گوده کهریز و خرابه تپه قلعه یری تپه قلعه یری تپه قلعه یری بزرگ تپه قلعه یری روستای رز تپه قمچی تپه قورد درسی تپه قورشاخلی داغ تپه قورودرسی سفلی تپه قورودرسی علیا تپه قوزلو تپه قوشا تپه تپه قوشا تپه سی تپه قوشاتپه تپه قوچ داغی تپه قیز قلعه سی تپه قیز قلعه سی تپه قیز یلی قیه تپه قیزیللی داغ تپه قیه قاباغی تپه قیه لر تپه قیچ اتان تپه لازوملایوردی (وسطی) تپه لازوملایوردی تپه لر تپه لمه تپه لمه تپه لین قیچ تپه مازان تپه مازان سفلی تپه مازان علیا تپه ماغال باشی سفلی تپه ماغال باشی علیا تپه مالیح کوچک تپه محمد خان دیکی (تربه) تپه مدرسه آلتی تپه مرزی تپه مرکزی روستای تپراقلو تپه مزرعه تپه سی مسجد یری تپه مشهد لی یری تپه مشهدلی یری تپه مصلی انار تپه مطلب تپه مظلو تپه معصوم‌آباد تپه ملا مهدی تپه ملا یوسف تپه ملت یری تپه ملک اوجاقی تپه منبع تپه منجوق چیلار تپه منجیق چی تپه مهره درسی تپه موزو تپه سی تپه مونجوقلی تپه میر قلعه سی تپه میرزا خان سفلی تپه میرزا خان علیا تپه نادر تپه نادری تپه نارنج/ نارین تپه تپه ناصر تپه نخود تپه سی تپه نر قشلاق علیا تپه نرقشلاق سفلی تپه نعمت داغی تپه نقاره تپه ننه کران تپه نوران دیکی تپه نیار تپه نیار چمنی تپه نیاز قله سی تپه هشتی چنار تپه هفت تپه تپه هفت چشمه تپه هله ور تپه همت سلاله/ محال مران تپه و قبرستان توکلی دمئی تپه و قبرستان کوچک تپه وضی داغی تپه پامبوقلی تپه پلنگ اولن تپه پوجه تپه پور سوقلی تپه پیر تپه پیر آغاجی تپه پیر ناخرچی تپه پیر نق تپه پیر کریم تپه پیرلنگ (تربه) تپه پیه درق تپه چای تپه سی تپه چح چح تپه چخناق تپه چیچا قالاسی تپه کالولار تپه کالولوق تپه کالولی داغ شرقی تپه کالولی داغ غربی تپه کر جبدرق تپه کرگان تپه کل تپه تپه کل تپه تپه کل گدیک تپه کلبی چمنی تپه کلخوران تپه کللی تپه تپه کلهلی قراق تپه کلک یک تپه کلک ۲ تپه کلکلی تپه کند آرخنن آرخی تپه کند آلتی تپه کند قاباقی تپه کهریز تپه کوالان تپه کور یری تپه کورابلاغ تپه کوراییم تپه کول تپه تپه کول تپه زینب یری تپه کول گدیک تپه کولوک گوزی تپه کولی سفلی تپه کولین بایر تپه کومه یئری تپه کوپک لر تپه کچل لریوی تپه کیچیک کله تپه گئور قلعه تپه گار تپه گازیاماجی تپه گاومیش اولن تپه گرده تپه گرگ دره تپه گل تپه تپه گل تپه ۲ تپه گل قوبی تپه گلجه بلاغ تپه گلی بلاغ تپه گمرک تپه گنبد تپه گور قبری تپه گور قبری تپه گوران باروق تپه گورستان تپه گورقبری تپه گوروخ تپه گوزلی تپه گون چکن کوچک تپه گونی تپه گیلانده تپه ی تپه گورستان تپه یاتاق تپه یاماژ تپه یدیلر تپه سی تپه یول کچن تپه یوموری تپه یونجالو تپه یونجالیق تپه یونی قجل تپه‌هاساسان سفلی تپه‌هاساسان علیا تپه‌هاشم تپه سی تپه‌هامار تپه‌هاواریری تپه‌هاچاقویون تپه‌هاچاقیه بزرگ تپه‌های انزاب تپه‌های دوگانه لگران تپه‌های سه گانه وله تپه‌های چای قوشان تپه‌هایدان حاج عزیز تپه سی حسین آلی تپه حسینیه مجتهد دلجو/ مرحوم حمام آقا نقی حمام ابراهیم‌آباد حمام اوچدکان حمام باروق حمام حور حمام درو حمام سولا حمام سیدآباد حمام عدل حمام محمدیان حمام ملا‌هادی حمام نصر حمام پیرزرگر حمام کلور دو حمام کلور یک حمام یعقوبیه خانه آئینی خانه آصف خانه آقازاده خانه ارشادی خانه حاج یوسف صادقی خانه خادم باشی خانه خلیل زاده خانه رضازاده خانه سید‌هاشم ابراهیمی خانه شریعت خانه صادقی خانه صالحی خانه مبشری خانه مرحوم مروج خانه مناف زاده خانه میر فتاحی خانه میرکاظم خان صارمی/ صارم السلطنه خانه نصیری خلخال خانه نوری زینال (خوئی) خانه وهاب زاده خانه چنذاب خرمن تپه سی داش قلعه داغ تپه سی دده باغ تپه سی دره شیرنال دره سی دشمن تپه دم پیر تپه سی دمیروتپه سی ده میرچی خرابه جنوبی دوی قلعه سی/ قلعه دیو دژ بویینی بوغون ساختمان فرمانداری اردبیل و دبستان مقدس ساری تپه ساری تپه ساری تپه ساری داغ سنگ نبشته پهلوی/ باغ نوروز سیمی تپه سی شام تپه سی شام زمی تپه سی شاه تپه شربت آلی جنوبی شنبه تپه شهر تپه سی شومون تپه سی عسگر تپه سی غارداشکسن فرضی کندی (فرضی قشلاقی) تپه سی قبرستان انار قبرستان پیرمحمد قبرستان کودور قبری ۱ قبرستان کورچمن قراق تپه قره تپه قره تپه قره تپه/ دهکده الوار قره قلعه قز قلعه سی/ قلعه دختر قفر تپه سی قلعه ارشق قلعه اولتان قلعه تپه پرکو قلعه سنگی قره آغاج قلعه قراق اوچ بلاغ قلعه قره بلاغ قلعه قهقهه قلعه قوناخ قیران قلعه قیز یلی پاشالی قلعه کهنه قلعه یری قلعه ینگجه قوشا تپه قوشاتپه قیراق تپه مجموعه بازار اردبیل مجموعه تپه خرابه قلعه مجموعه قبرستان و امامزاده محوطه اجاق اوستی محوطه اسرافیل بلاغی محوطه ایلانلی داغ محوطه بابارشنه محوطه باستانی خلیفه چایی محوطه باستانی شهریری و مکتب اوشاقلاری محوطه بخشعلی آرپاسی محوطه بلیدی محوطه تربه پیر جماعت محوطه تپه قبرستان محوطه جنی دره محوطه جین دره سی محوطه خاتون بلاغی محوطه خارابالیق محوطه خرابلیک محوطه خرابه محوطه خرابه قرخ بلاغ محوطه خرابه مشیران محوطه داش قلعه محوطه داشلی گونی محوطه دربند محوطه درمان دره سی محوطه دلیکیلی داش محوطه دگیرمان باشی محوطه دیک داشلار محوطه سولی یئری محوطه سوناقبری محوطه سکه بان محوطه شاغاردی محوطه شاه حسن محوطه شاه ورن محوطه شمی کلیی محوطه شیخ لر محوطه علی اکبر دره سی محوطه قار قورسرن محوطه قارباسان محوطه قارقابازاری محوطه قاطرچی بولاغی محوطه قالا داغی محوطه قالایئری محوطه قبرستان روستای آلیه محوطه قره آغاج کلان محوطه قطار تپه سی محوطه قلعه بالاخان محوطه قلعه تپه محوطه قلعه جو محوطه قلعه قالاجوق محوطه قوم یری محوطه قیز قلعه سی محوطه مالی کهریزی محوطه ممد اروشی محوطه میرقلعه سی محوطه نرگیستیگ محوطه هسته لحی محوطه و تپه گوبح تپه سی محوطه پیر سرور محوطه پیر نق محوطه پیره سحران محوطه پیله کفتار محوطه چیراتا محوطه کاروان‌سرای شاه عباسی محوطه کاناکلش محوطه کللر گدیگی محوطه کلی زمی محوطه کهللر محوطه کهنه امین جان محوطه کهنه جید محوطه کهنه کلاندرق محوطه کول تپه محوطه کول لیک محوطه کوه ده محوطه کچی بلاغی محوطه کیچیک یوردی محوطه گزرو محوطه گلستان محوطه گلی بلاغ محوطه گورستان تانگه نسو محوطه گورستان دهانه بزرگ محوطه گورستان کلک لی محوطه گورستان گنی (کوچک و بزرگ) محوطه گونبیلدین محوطه گونی محوطه یانخ محوطه‌ای قلعه سی مدرسه امام خمینی مدرسه جعفری اسلامی مسجد جامع اردبیل مسجد جامع نمین مسجد شیخ کلخوران مسجد علیاء حاج عبدالغنی رزاقی خم مسجد میرزا علی اکبر مقبره حاج میر صالح مقبره شیخ حیدر محوطه کوه ده قبره شیخ صفی‌الدین و بناهای متعلق آن مقبره شیخ کشف الدین انصاری مقبره پیربدرالدین منزل وکیل الرعایا موزلو تپه سی موزو تپه سی موسی تپه مژدین تپه دده بیگلو نخود تپه سی نرگس تپه نرگس تپه سی نصیر تپه سی نقوش صخره‌ای شیخ مدی هاجا تپه سی هاجازمی تپه سی هاچاقیه کوچک پل ابراهیم‌آباد پل تاریخی آغلا غان پل دوجاق پل سرخ (پل سمیان) پل سه چشمه کلخوران پل سه چشمه/ قرمزی کورپلی/ میر علمداد پل هفت چشمه (پل داشکسن) پل پنج چشمه/ پل یعقوبیه پل گردنه دوجاق پناهگاه قارانلق کوهل پورسخ تپه چالاغان تپه سی تپراقلو چاناق تپه سی کاروان‌سرای امام جمعه کاروان‌سرای رضی کاروان‌سرای سنگی صائین کاروان‌سرای قائلوبلاغ کل تپه خراوان کل تپه غربی مجندی کل تپه قوناخ قیران کل تپه گندیشمن کله تپه کلک لی تپه کلیسای مریم مقدس کهریز اوستی کهنه تپه کول تپه کول تپه کول تپه کول تپه آغداش کول تپه جنوبی کول تپه دوجی سفلی کول تپه شمالی کول تپه قوشه علیا کول تپه مشتقین کول تپه نصراله بیگ لو کول تپه/ تپه خاکستر کول تپه/ کوده کهریز کول دیم تپه کولی تپه کوهولی تپه گرده تپه گل تپه سی گل تپه شرقی مجندی گور قلعه سی گورستان آق گول گورستان ارجق گورستان امین جان یری گورستان اوغری تپه گورستان بابا حمزه گورستان برگ چای گورستان تاریخی آغجران گورستان تاریخی قوش قویان گورستان خالی دره گورستان خانقاه گورستان خلفلو گورستان دوز دره سی گورستان دولی خان اجاقی گورستان دیم سقرلو ستان سر دره گرگ گورستان سردی گورستان سیاه دره گندم کوه گورستان شهریور گورستان قاراکسک گورستان قارقابازاری گورستان قالا قاباغی گورستان قره داغ گورستان قره شیران گورستان قشلاق وزرق گورستان چای قوشان گورستان کلش دره سی گورستان کلک لی گورستان کهنه نودی گورستان کوجنق گورستان کودور قبری ۲ گورستان کول گدیک گورستان کوه قرمز گورستان کچی بلاغی گورستان گامه دول گورستان گوول گورگبری گول تپه سی گول تپه کولی گونی تپه ۱ گویجه تپه بزرگ گویچه تپه کوچک گچ تپه گیرده تپه یارقان باشی یاریم تپه یاریم تپه یاریم تپه برزند یاریم تپه سفلی یاستی تپه یاستی تپه یوشان تپه سی یوموری تپه

اسامی شهرهای اردبیل یادگار تمدن سه هزار ساله/ لزوم حفظ نام تاریخی

اسامی شهرهای اردبیل یادگار تمدن سه هزار ساله/ لزوم حفظ نام تاریخی

اردبیل – خبرگزاری مهر: استان اردبیل از جمله مناطق تاریخی و باستانی کشور است که پیشینه آن در اسامی آثار، شهرها و حتی روستاهای آن حک شده تا با گذشت سه هزار سال از قدمت آن، این سابقه باستانی همچنان در اذهان باقی بماند.

به گزارش خبرنگار مهر، با وجود اینکه پیشینه اردبیل در تاریخ به گذشته ای نامشخص گره می خورد اما نتایج تحقیقات پژوهشگران، نویسندگان، مورخان و جهانگردان قدمتی حداقل به سه هزار سال قبل را می رساند.

یکی از ابزارهای جستجوی این قدمت وجه تسمیه اسامی شهرهای این منطقه و مطالعه تاریخ آن است که به عقیده محققان همگی بر مبنای دلیل و واقعه ای تاریخی و متناسب با اقلیم، ویژگی ها و شرایط زیست در آن شهر انتخاب شده است.

استان اردبیل در تقسیمات جغرافیایی فعلی خود شامل 10 شهرستان پارس آباد، بیله سوار، گرمی، مشگین شهر، نمین، اردبیل، سرعین، نیر، کوثر و خلخال است که بررسی وجه تسمیه و علل نامگذاری این شهرها گواهی بر تاریخ و پیشینه باستانی این منطقه است.

اردبیل کرسی آذربایجان قدیم است

باباصفری نویسنده کتاب تاریخی "اردبیل در گذرگاه تاریخ" می نویسد: تاریخ دوران قدیم اردبیل به ویژه قبل از اسلام فاقد منابع و ماخذ کافی بوده و همین موضوع تخمین قدمت آن را برای محققان مشکل کرده است.

وی در این کتاب اضافه کرده است که مطابق فهرست استانهای ایران در عهد ساسانیان نوشته موسی خورن، در آن دوره ایران به چهار ایالت تقسیم می شده که در ایالت باختر اردبیل و گنزک دو کرسی و یا به عبارتی پایتخت آذربایجان محسوب می شد.

باباصفری از سویی به کتاب "روضه الصفا" و "نزهه القلوب" استناد کرده و می نویسد: اردبیل در زمان حکومت کیانیان قلعه دست نیافتنی بود که محل اختلاف دو شاهزاده کیانی برای تصاحب قدرت قرار گرفت که در شاهنامه نیز به آن اشاره شده است.

دو فرزند ما را کنون با دو خیل           بباید شدن تا در اردبیل

به مرزی که آنجا دژ بهمن است          همه ساله پرخاش اهریمن است

علاوه بر اینکه یاقوت حموی نیز در "معجم البلدان" بنای این شهر را به فیروز ساسانی در سالهای 139 تا 163 قبل از هجرت با نام "فیروز گرد" می داند، در دایره المعارف اسلامی نیز آمده است: تاریخ بسیار قدیم اردبیل برای ما شناخته شده نیست.

در دایره المعارف عربی نیز عنوان شده که انوشیروان ساسانی در آذربایجان به تعمیر و بازسازی برخی شهرها اقدام کرد که اردبیل نیز جزئی از آن بوده است. لفظ اردبیل که در اصل "آرتاویل" بوده از دو جز "آرتا" به معنی مقدس و "ویل" به معنی شهر ترکیب یافته که به عقیده برخی محققان رشد و تکوین اولیه آیین زرتشت در آن صورت گرفته است.

در کتاب "حدود العالم" تالیف قرن چهارم هجری آمده است: اردویل از دو کلمه ارد و ویل تشکیل شده که اردنام روز بیست و پنجم هر ماه و نیز نام یکی از فرشتگان زرتشتی به معنی قانونی و مقدس است.

چنانکه در کلمات اردیبهشت و اردشیرو آمده است و ویل که ریشه کهن آریایی دارد هنوز در زبانهای اروپایی به معنی شهر استفاده می شود.

"مغان" محل برگزاری سمینارهای دینی زرتشتیان

شهرستان مغان تا سال 1370 با مرکزیت گرمی در تقسیم بندی های استان اردبیل وجود داشت که پس از این تاریخ به سه شهرستان مستقل گرمی، پارس آباد و بیله سوار تقسیم شد.

به عقیده محققان حضور و رنگ و بوی دین زرتشتی در منطقه اردبیل در یکی از مهمترین مناطق این استان نیز نمود یافته بطوریکه منطقه "مغان" به دلیل اینکه هر سال یکبار محل تجمع پیشوایان آیین زرتشت که به "مغ" شهرت داشته اند، نامگذاری شده است.

بابا صفری در این خصوص معتقد است چون سمینارهای دینی در جوار مقدس ترین مکان هر مذهب تشکیل می شد، ترتیب اجتماعات مذهبی موبدان زرتشتی در این سامان می تواند دلیل آن باشد که اردبیل و سبلان از نقاط بسیار مقدس دین باستانی ایران به شمار می آمده و احیانا محل بعثت و دعوت اولیه پیشوای آن بوده است و در نتیجه در نظر پیشوایان بزرگ آن کیش دارای چنین قداست و حرمتی گشته است.

در حال حاضر نیز در مسیر صعود کوه سبلان سنگی با عنوان "سنگ محراب" موجود است که به عقیده شهروندان اردبیلی محل دفن زرتشت است.

"گرمی" سرزمین دستورات مقدس

به عقیده برخی محققان وجه تسمیه گرمی از واژه "گرامنه" به معنی چند عشیره که دارای چراگاه مشترک می‌باشند گرفته شده و به رئیس آنان "گئرامنی" می‌گفتند.

برخی دیگری اعتقاد دارند این شهر در زمان بابک خرمدین بذ یا بذین (قلعه و اقامتگاه) داشته‌است و محل آن را بین محله قلعه باشی و روستای اله درق می دانند و قلعه "دئیو قالاسی" را قلعه بذ می دانند. برخی از مورخان معتقدند این خطه از قدیم محل زندگی چند زنتو از پارتها بوده و واژه گرمی در گویش پارتها یک واژه مقدس بوده و وجود گورهای خمره‌ای را دلیل این گفته می دانند.

مورخان و محققان دیگری معتقدند این واژه از واژه‌های سومری بوده و از دو قسمت "گر" به معنی آبادی و جای مشخص و یا خانه و "می" به معنی قوانین آسمانی تشکیل شده و گرمی یعنی خانه قوانین و دستورات آسمانی که با توجه به نزدیکی این شهرستان به منطقه مغان به نظر می رسد این تعریف ریشه منطقی تری داشته باشد.

"پارس آباد" یادگار خدمات مهندس پارسا

مدیر موسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل در خصوص علت نامگذاری شهرستان پارس آباد به خبرنگار مهر گفت: در سال 1327 شرکتی به نام "شیار آذربایجان" در "یوشان آباد" که امروز جعفر آباد نامیده می شود فعالیت خود را آغاز کرد.

محمود محمد هدایتی تصریح کرد: این شرکت پس از مدتی با هدف دسترسی آسان به کارگران خود یوشان آباد را به قصد علیرضا آباد که امروز با عنوان اسلام آباد نامیده می شود، ترک کرد.

وی افزود: بعدها مدیر این شرکت به نام مهندس پارسا به آبادی توسعه کشاورزی و ایجاد شبکه های آبیاری مزراع این منطقه اهتمام کرد و اهالی منطقه به احترام این شخص نام این منطقه را به پارس آباد تغییر دادند.

"بیله سوار" دشت آفتابگیر گرمسیر

هدایتی در خصوص وجه تسمیه بیله سوار اضافه کرد: بیله سوار در زبانهای مردم آذربایجان به معنی دشت آفتابگیر و زمستانگاه است که بعدها آن را پیل سوار، بیل سوار و سپس بیله سوار نام نهاده اند.

وی تصریح کرد: بیله سوار یا پیله سوار واژه فارسی است و از دو واژه پیله یا بیله و سوار تشکیل شده است که پیله به معنی زمین خشک پهناور میان دو آب و یا رودخانه و سوار به معنی کرانه رود است.

شهر بیله سوار در بین دو رود بالهارود و آق بیگلر واقع شده است. "بیله" به صورت پیشوندگونه در نام برخی نقاط دیگر نیز دیده می‌شود. مانند بیله درق در حوالی اردبیل، بیله‌ده از توابع خلخال و بیله‌سوار از توابع ماکو و بیله‌وار از توابع خوی.

در دایره المعارف اسلامی ذکر شده است که حمدالله مستوفی این نام را منتسب به امیری از آل‌بویه ملقب به پیله‌سوار می‌داند که بانی این شهر بوده است.

"مشگین شهر" محل گردآمدن آبهای زیر زمینی

نام قدیم‌تر این شهر "خیاو" ‌است. خیاو در حاشیه سرزمینی واقع شده است که روزگاری به اسم "آران" مشهور بود. این منطقه زبانی ویژه داشت که تا سده چهارم هجری مورد استفاده بود. 

سکه های به دست آمده در حفاری های باستان شناسی از این منطقه بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است. نخستین سکه ای که تازیان در"آران" زده اند، متعلق به سال 90 هجری است.

در این منطقه، گورستان ها و نشانه هایی نیز از سال های ابتدایی پیدایش اسلام به جای مانده است. به همین دلیل هر چند در بیشتر کتاب های جغرافیایی اسلامی، نامی از آن به میان نیامده است، اما خیاو یا مشگین شهر آبادی اسم و رسم داری بوده است. 

خیاو واژه‌ای ایرانی مرکب از خی (خیک آب، حوضه) و  آو (آب) است. در دامنه سبلان شهر و منطقه سراب حالت سرچشمه آب را دارد و منطقه خیاو حالت محل گردآمدن آب را دارا است. واژه خیاو در زبان‌های ایرانی محل پرآب و درخت را تداعی می‌کند و ریشه واژه فارسی خیابان نیز از همین واژه‌است.

قبرهای گبرها یا زرتشتیان که در همه جای این منطقه پراکنده است قدمت این سرزمین را به پیش از اسلام نیز می رساند.

این شهر در دوره هایی از تاریخ "میمند" و "وراوی" نیز نامگذاری شده است. در سال 1209 که گرجستان این بخش از ایران را تصرف کرده‌ بود یکی از امیران گرجی به نام بیشگین، این شهر را به نام خود نامگذاری کرد. این نام بعدها توسط مردم محل به صورت میشکین تلفظ شد. در دوره رضاشاه به فرمان وی نام میشکین به مشگین‌ شهر تغییر یافت.

"نمین" سزمین چشمه های خوشگوار

مدیر موسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل همچنین در خصوص ساید شهرهای این استان معتقد است خلاصه کردن وجه تسمیه نمین در سرزمینی که دارای آب و هوایی نم دار و مرطوب است بی توجهی به قدمت نامگذاری این منطقه است.

هدایتی تصریح کرد: در مدخل کلمه "نمیر" در لغت نامه دهخدا چنین آمده است: آب خوشگوار و شیرین. در خطوط پهلوی گاه "ر" به گونه "ن" نوشته و گاه وارونه آن یعنی "ن" به گونه "ر" در می آید.

پژوهشگر بنیاد دایرالمعارف اسلامی استان اردبیل اضافه کرد: به همین دلیل است که "مانپسندان" به شکل "مارپسندان" درآمده است تاکید کرد: این احتمال وجود دارد که کلمه " نمیر" به "نمین" تغیر شکل یافته باشد.

هدایتی متذکر شد: با توجه به وجود چشمه های گوارا در این شهرستان، این وجه تسمیه کاملا منطقی است.

"سرعین" پایگاه چشمه های زرد گوگردی

نویسنده کتاب "تاریخ شهر و شهرداری های اردبیل" در خصوص نام شهرستان سرعین اضافه کرد: سرعین در فرهنگ لغت فارسی به معنی سرچشمه است که در ادوار تاریخی به نامهای "ساری قیه" و "سرائین" تغییر نام یافته است.

هدایتی افزود: ساری عین به معنی چشمه زرد در مقام قره عین یعنی چشمه های سیاه که امروز سیه چشم گفته می شود قرار دارد. این نامگذاری به دلیل وجود چشمه های زرد گوگردی فراوان در این منطقه صورت گرفته است.

"نیر" یادگار هفتمین پادشاه ساسانی

این محقق معتقد است همچنین معتقد است نام شهرستان نیر در اصل "نریز" است که مطابق با روایات تاریخی توسط نرسی هفتمین پادشاه ساسانی آباد شده است.

وی اضافه کرد: خود واژه نیر به معنی واصل به حق است با این وجود به نظر می رسد نامگذاری تاریخی آن قابل قبولتر از معنی خود کلمه باشد.

"کوثر" منتسب به پهلوان نامی ایران زمین

به عقیده مورخان تاریخچه این شهر به قبل از اسلام می رسد که در ابتدا با عنوان "دورداولر" به معنای چهارخانه در زبان ترکی ترجمه می شود و این وجه تسمیه به لحاظ این که چهارخانه در این محل ساکن بوده نامیده شده است.

اما به یقین نام کنونی "گیوی" احتمالا منسوب به گیو پهلوان نامی پسر گودرز بوده و نشان از قدمت تاریخی این شهر دارد.

این شهر در اثر زلزله سال ۱۲۷۴ به کلی از بین می رود و تعداد کثیری از سکنه آن جان خود را از دست می دهند و کسانی که زنده مانده به مدت شش ماه در چادر ها و بیابانها زندگی می کنند و در نهایت تعداد زیادی از آنان به بندر انزلی کنونی و بندر "کراسنودسک" روسیه مهاجرت می کنند.

مجموعه این شهرستان بنام بخش سنجبد مشهور بوده است و در سال 1375 با تصویب هیات دولت به شهرستان کوثر ارتقا یافت.

"خلخال" اقامتگاه زمستانی شاهان ارمنستان

برخی از نویسندگان نام خلخال را با نام شهر قدیم خلخال واقع در ناحیه اوتی در ماورای قفقاز که در منابع ارمنی میان قرن دوم و پنجم میلادی به عنوان اقامتگاه زمستانی شاهان ارمنستان و سپس آلبانی (آران) آمده‌است مرتبط می دانند.

ناحیه اوتی بر ساحل راست رود کورا در حدود گنجه و شمکور کنونی واقع بوده‌است. مرکز ناحیه‌ای که بعدها به نام خلخال معروف شد در سابق فیروز آباد بود و چون ویران شد خلخال به جای آن بر پا شد.

خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است که در کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی سده‌های دوم و سوم هجری متعددی از جمله کتاب "حدود العالم من المشرق الی مغرب" و " معجم البلدان" و "نزهه القلوب"در خصوص ویژگی های این شهر و نحوه امرار معاش مردمان ساکن در آن مطالبی قید شده است.

ضرورت حفظ نامهای تاریخی

یکی از کارشناسان تاریخ اجتماعی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر تاکید دارد که باید به منظور ماندگاری و حفظ تاریخ یک منطقه نام و عنوان تاریخی آن حفظ شود.

یاور محمدزاده عنوان کرد: وجه تسمیه تنها نام یک منطقه نبوده و گواه ویژگی ها، امتیازات، امکانات، حوادث تاریخی و وقایع سیاسی آن است.

وی اضافه کرد: اسامی می تواند به عنوان یادگار گذشتگان از یک نسل به نسل بعد منتقل و به واسطه سادگی در بیان ویژگی های یک منطقه تاریخ و گذشته آن را در اذهان حفظ کند.

محمدزاده معتقد است تغییر نام اسامی یک منطقه تحریف تاریخ آن محسوب شده و اسامی به مانند میراث فرهنگی و تاریخی است که در حفظ و پاسداری آن تمامی ساکنان آن منطقه وظیفه خطیری دارند.

با وجود اینکه در دهه های اخیر تغییرات قابل توجهی در نامگذاری روستاها، بخشها و حتی شهرهای استان اردبیل به دلایل گوناگون انجام شده، اما بازبینی تاریخ نشان می دهد این استان قدمت باستانی و تاریخی مثال زدنی دارد که هنوز در بازمانده های اسناد تاریخی می توان شکوه و قدمت گذشته آن را رصد کرد.
.........................
گزارش: ونوس بهنود

کتاب «تاریخ هویت اردبیل» :

مولف کتاب «تاریخ هویت اردبیل» :

  جای خالی مرکز بنیاد علمی موزه عکس در اردبیل محسوس است

3 بهمن 1391 ساعت 9:25

مولف کتاب «تاریخ هویت اردبیل» از جای خالی مرکز بنیاد علمی موزه عکس در اردبیل یاد کرد و گفت: چنین مرکزی می‌تواند در استان اردبیل و سراسر کشور زمینه نگرش به تاریخ عکس‌های قدیمی با رویکردی متفاوت ایجاد کند.-

شاپور نظری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: کتاب «تاریخ هویت اردبیل» در دو جلد  تالیف و گردآوری شده است. البته پیش‌بینی می‌شود این نوشتار در آینده به صورت مجموعه‌ای دنباله‌دار تولید منتشر شود.

وی در پاسخ به این سوال که «تهیه عکس‌ها و تالیف مطالب این اثر چه مدت به طول انجامید؟» عنوان کرد: این کتاب نتیجه 10 سال جست‌وجو و تحقیق در شهرستان‌های اردبیل، نمین و سرعین است. تصاویر این اثر را نیز به شیوه چهره به‌ چهره با خانواده‌های اصیل و بزرگ این منطقه جمع‌آوری کرده‌ام. همچنین محتوا و مطالب مجموعه «تاریخ هویت اردبیل» را به شیوه تک‌نگاری مردم‌شناختی در ارتباط با جامعه به رشته تحریر درآوردم.

مولف اردبیلی با اشاره به این‌که تصاویر کتاب «تاریخ هویت اردبیل» با همکاری تعداد زیادی از علاقه‌مندان به تاریخ به دست آمدند و عکس‌ها پس از اسکن به صاحبانش بازگردانده شدند، ادامه داد: البته در این راه موانعی وجود داشتند و من برای گردآوری تصاویر تاریخی این کتاب تحقیقاتی انجام دادم و متوجه شدم برخی خانواده‌های اردبیلی از منابع غنی تصویری تاریخی و نفیس متعلق به اواخر دوره قاجار برخوردارند که از ارایه آن‌ها در مجموعه «تاریخ هویت اردبیل» ممانعت کردند، مانند عکس‌ «نارین قلعه» که محل نگهداری تبعیدی‌های سیاسی در اردبیل بود. این مکان در سال 1308 کاملا تخریب شد و از انتشار آن خودداری معذور ماندیم.

نظری ادامه داد: 70 درصد محتوای مجموعه «تاریخ هویت اردبیل» را عکس‌های تاریخی تشکیل می‌دهند و کوشیده‌ام تصویرها، گویا مطالب و رویدادهای تاریخی به مخاطبان باشند. در جلد نخست کتاب «تاریخ هویت اردبیل» عکس‌هایی از حاکمان مشروطه، شخصیت‌های نظامی ـ سیاسی و نمایندگان مجلس در 34 دوره به ترتیب حروف الفبا به تصویر کشیده شده است.

وی با بیان این‌که تاریخچه عکاسی در اردبیل به بررسی زمان قاجار و حکمرانی «علی والی‌خان» حاکم اردبیل بازمی‌گردد، عنوان کرد: در جلد نخست «تاریخ هویت اردبیل» به بیان مطالب و ارایه تصاویری از «علی والی‌خان» حاکم اردبیل، «رشیدالملوک»، «ابوالقاسم‌خان» رییس فراش‌باشی، ‌«سیدجلیل اردبیلی» بنیانگذار مشروطیت در اردبیل و آذربایجان، «بنای عدلیه»، «اهل طریقت»، «نخستین بانک ملی اردبیل» و «خانواده‌های معروف اردبیلی که با روسیه تجارت می‌کردند» می‌پردازد.

نظری در پاسخ به این سوال که «جلد دوم این کتاب شامل چه محتوا و تصاویری است؟» بیان کرد: جلد دوم این نوشتار به عرضه عکس‌ها و اطلاعاتی مانند «45 طایفه اردبیل» نظیر طایفه‌های ایلانلو، فلادرو، یورتچی و تکله، «خانه‌های قدیمی اردبیل»، «ادارات»، «مطبوعات»، «روحانیون»، «تاریخچه پزشکی اردبیل» مانند میرزا محمدعلی نیرالکمال، «تئاتر اردبیل در مجتمع از بین رفته سعادت» و «پیشگامان و بنیانگذاران مدرسه در اردبیل» توجه دارد. «مجتمع سعادت» را حسن نجف‌پور در سال 1305 تاسیس کرد. نجف‌پور همچنین در این مجتمع پنج شعبه نشریات، چاپخانه، کتابفروشی، قرائتخانه و تئاتر را دایر کرد.

وی با بیان این‌که اگر پدیده‌های فرهنگی واقع‌بینانه و نظامند باشند، در مراحل تکامل اجتماعی تاثیرگذاری مستقیم دارند، افزود: در پایان جلد دوم کتاب «تاریخ هویت اردبیل» چکیده‌ای از تاریخ شهرستان نمین و خوانین این منطقه ارایه شده است. همچنین در این کتاب عکس و زندگینامه‌ای مختصر از «سلطان میر احمد سیف‌الملوک» نوه عباس میرزا قاجار و خان نمین به تصویر کشیده شده است.

مولف کتاب «خاستگاه تاریخی ایل شاهسون» درباره ارزش عکس‌ها بیان کرد: برخی عکس‌ها از جنبه محتوایی شاید ارزش چندانی نداشته باشند اما از جنبه تاریخی و پیشینه‌ای که دارند، بسیار ارزشمندند، مانند عکس «نارین قلعه و عده‌ای از رجال سیاسی» که در اختیار یکی از خانواده‌های اردبیلی است و از جنبه سابقه و طول عمر عکس بسیار با ارزش به شمار می‌آید.

نخستین چاپ مجموعه «تاریخ هویت اردبیل» اثر شاپور نظری با شمارگان دو هزار نسخه، جلد نخست در 234 صفحه و جلد دوم در 208 صفحه، هر جلد به بهای 300 هزار ريال به زودی از سوی نشر هفت گنج روانه بازار کتاب خواهد شد.