مجموعه تاريخي بازار اردبيل در ميانه شهر و در طرفين خيابان امام خميني واقع گرديده و به جهت قدمت و دارا بودن معماري سنتي از بازارهاي تاريخي و جالب توجه ايران به شمار مي آيد و چون ديگر بازارها مشتمل بر راسته ها، تيمچه ها، سراها و مسجد و گرمابه است. بازار اردبيل از سابقه طولاني و درخشاني برخوردارمي باشد. مقدسي و اصطخري (قرن چهارم ه.ق)، بازار اردبيل را به شكل صليبي توصيف مي كنند كه در ميانه آن مسجد قرار داشته است(ظاهراً در تقاطع دو راسته اصلي بازار ، چهار سوقي و در مجاورت اين چهار سوق مسجدي قرار داشته است). بازار اردبيل در قرن 7 و 8 ه.ق نيز از رونق فراواني برخوردار بوده اما رونق اصلي آن مربوط به دوره صفويه است. در اين دوره به جهت اينكه اردبيل خاستگاه سلاطين صفوي، مركز ديني و همچنين جايگاه مقابر شيخ صفي الدين اردبيلي و ديگر گذشتگان سلاطين صفوي بود شهر و بازار آن از اهميت و رونق خاصي برخوردار گرديد.براساس محتواي كتاب «صريح الملك» كه به شرح جزييات و مشروح موقوفات بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي، در قرن دهم هجري و زمان شاه طهماسب صفوي پرداخته ، بازار اردبيل در آن زمان از رونق زيادي برخوردار بوده و دكان هاي متعددي كه تعاد آنها از صدها بابت تجاوز مي كرد، از طريق نيابت توليت آستانه بقعه شيخ صفي الدين خريداري شده و وقف بقعه مي شود. از جمله اين موقوفات مي توان به بازار بقالان ، كرباس فروشان، قصابان ،بازار منادي گاه مشرف به باب طوي، چهار سوي بازار و بازارهاي ميخچه گران ، خفافان، خراطان، سراجان، حدادان ، بازار واليه الالواح ،‌بازار قيصريه و همچنين ده ها سرا و تيمچه اشاره كرد. در دوره قاجاريه نيز بازار اردبيل مرمت و تعمير شده و بناهايي به آن اضافه گرديد، اما در اواخر اين دوره و اوايل دوره اخير بازار اردبيل رونق خود را از دست داده و بخش قابل توجه اي از ان تخريب و يا نوسازي گرديد از جمله بخشي از آن كه به هنگام احداث خيابان فعلي امام خميني و آيت الله كاشاني از بين رفت. مجموعه كنوني بازار معرف آثاري از دوره صفويه و قاجاريه است و شامل راسته اصلي بازار، راسته پير عبدالملك، راسته قيصريه، راسته كفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، پنبه فروشان، مسگران، چاقو سازان، آهنگران، سراي خشكبار (حاجي ميرزا)، سراي گلشن، سراي وکيل، سراي نو يا زنجيرلو، سراي حاج احمد( نقشه ش 43) ، سراي حاج شكر، سراي مجيديه، سراي امام جمعه، سراي دوگچي و تيمچه زنجيرلي است. مجموعه بازار با طاق هاي جناغي و گنبدهاي ساده پوشش يافته و عرض طاق نماي مغازه ها به طور متوسط 3 متر و قطر پايه هاي طاق ها حدود 80 سانتي متر است. روشنايي داخل بازار از طريق روزنه هاي تعبيه شده در پوشش هاي گنبدي تامين مي شود. سراي خشكبارها از دو بازارچه موازي هم كه هر دو بر راسته بازار عمودند تشكيل شده و هر كدام داراي 5 دهانه و 51 مغازه است. سراي گلشن نيز مركب از دو بازارچه و يك سرا است و در مقابل سراي زنجيرلي واقع شده و به راسته بازار و راسته پير عبدالملك مربوط مي شود. بخش اصلي سرا فضايي مستطيل شكل به ابعاد 80/3 × 94/9 متر مي باشد كه پوشش آن متشكل از 9 گنبد در ميانه با چهار ستون مدور از سنگ خارا به ارتفاع 75/2 و قطر 52/0 متر (يا 52 سانتيمتر) و در اطراف بر جرزها نگهداري مي شود. ستون ها داراي سرستون مكعب شكل بوده و طاق هاي زيرين گنبدها توسط تيرهاي چوبي به يكديگر اتصال يافته و مهار شده است. از ديگر بخش هاي مهم بازار، چهار سوق يا بازار بزرگ قيصريه است. اين بخش بنايي است مدور با گنبد كروي بلند و ساده . قطر بنا در پايين 12 متر و ارتفاع تقريبي آن 13 متر است. بخش زيرين بنا، بدون در نظر گرفتن پايه مغازه ها و امتداد بازارچه ها عبارت است از 12 پايه كه با 12 طاق جناغي زمينه را براي بر پايي گنبد فراهم ساخته است. در هشت طاق جناغي مغازه و در 4 تاي ديگر راهرو بازارچه ها تعبيه شده است. بر سر بازارچه شمال شرقي، سنگ نبشته اي به چشم مي خورد.كه به علت فرسودگي امكان قرائت آن وجود ندارد اين سنگ نوشته حاوي نام باني و تاريخ بنا بوده است. تيمچه و سرا و بازارچه زنجيرلي از ديگر بخش هاي مهم بازار اردبيل است كه به راسته بازار راه مي يابد. سراي زنجيرلي بناي هشت ضلعي است (چهار ضلع اصلي و چهار ضلع فرعي) كه ابعاد اضلاع اصلي آن 20/10 متر مي باشد صورت 8 ضلعي در بالا با گوشه سازي به دايره تبديل شده و گنبدي كروي و ساده اي بر فراز آن جا گرفته است. مجموعه تاريخي بازار اردبيل در سال هاي اخير از طرف سازمان ميراث فرهنگي تعمير و مرمت شده و به شماره 1690 به ثبت تاريخي رسيده است وکلیه اسناد ثبت و عکسهای تاریخی بازار اردبیل  در دفتر موسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل موجودمی باشد.