موسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل

- آقا میرزا عبدالله مجتهد

1275-1334

او یکی از فرزندان مورد علاقه میرزامحسن مجتهد بود که نام پدر خود را بر او نهاد به حاجی آقا ملقّب کرده بود مقدمات را در اردبیل فرا گرفت و در اوایل قرن چهاردهم به زنجان رفت و در محضر درس مرحوم آقای حاج شیخ جواد طارمی که از شاگردان آقا سید علی محشی قوانین و حاج سید حسین آقا کوه کمری و فاضل ایروانی و میرزای بزرگ شیرازی بود چند سال تلمذ نمود و آنگاه عازم عتبات عالیات شد و از محضر درس مرحوم آقای سید محمد کاظم یزدی صاحب عروه و آقا میرزا فتح الله اصفهانی معروف به شیخ الشریعه و آخوند ملاّ محمدکاظم خراسانی صاحب کفایه بهره ها یافت. تهرانی در نقباء البشر از وی چنین یاد می کند: «عالم تقی و فاضل جلیل کان والده من الفقهاء الاجلاّء و العلماء الوعاظ الأتقیاء و المترجم له کان فی النجف الأشرف من تلامیذ شیخ الشریعه الإصفهانی و غیره ثم اختص بالشیخ محمد کاظم الخراسانی مده حتی صار من الأجلاّء المتضلعین البارعین و شهد استاذه بفضله و مکانته فعاد الی اردبیل فی حدود سنه 1320 هـ فصار مرجعاً هناک و کان قائماً بالوظائف الی ان توفی فی سنه 1335 هجری و دفن فی اردبیل».[1]

آخوند خراسانی می نویسد «مخفی نماند آنکه جناب مستطاب شریعتمدار ملاذ الأنام عماد الاسلام مروج الاحکام آقای میرزا عبدالله آقا اردبیلی دامت برکاته هرکس از تجاری که ساکن اردبیل می باشد از قبل حقیر وکیل و امین فرمودند در اخذ وجوه راجعه به داعی ممضا و نافذ است».

او از سال 1320 که به اردبیل برگشت تا پایان عمر خود در مسجد جنّت سرای بقعه شیخ صفی الدین به اقامه نماز و وعظ می پرداخت و مجلس درسش نیز در همان جا تشکیل می شد که طلاب اردبیل از محضرش استفاده می کردند او علاوه بر فقه و اصول چندی نیز تحصیل حکمت نموده بود و از علمای حکمی اردبیل شمرده می شد.

مؤلف تدوین الأقاویل در شرح حال او می نویسد: روایت بعضی از معمرین فقرای سلسله مبارکه ذهبیه را از آقای مرصع پوش ولایت سر رشته دار گمنام شیخ آقا میرزا سید جلال الدین مجد الاشرف شیرازی قدس سرهم اجمعین، رکن وقت سلسله علیه به اردبیل دستور سلوک داشته».[2]

در انقلاب مشروطه نیز مورد توجه آخوند خراسانی بوده و دستورات صادره از نجف بوسیله ایشان به انقلابیون ابلاغ می گردیده است.

او در روز پنجشنبه هشتم ماه رجب سال 1334 هجری قمری در اردبیل وفات یافت و بنا به روایت از بعضی از افراد خانواده مسموماً درگذشت. الله اعلم بحقایق الامور و جنازه اش را به عتبات عالیات حمل نمودند و در زمان فوت سه پسر و دو دختر از خود به یادگار گذاشت پسرانش مرحوم آقای میرزا محمد علی و میرزا عبدالحسین و میرزا ابراهیم نام داشتند که نام فامیلی آقازاده و مجتهدزاده انتخاب نمودند.